Yanmaz tava ve tencereler ev kadınlarının göz bebeği çünkü hem yiyecekler yapışmıyor hem de temizliği çok kolaydır.Gelin görün ki bunlar çok ısıtıldığında ve doğru kullanılmadığında ciddi sağlık riskleri de taşıyabilir.Bu tavaların yüzeyi poli-tetra-floro- etilen (PTFE) adı verilen ve “teflon” olarak bilinen sentetik bir polimerle kaplıdır.
1940’ dan beri ticari olarak kullanılmaktadır ve patenti Dupont firmasına aittir. Başka kimyasallarla reaksiyona girmediği ve pürüzsüz bir yüzey sağladığı için çok geniş bir kullanım alanına sahiptir. Yüksek sıcaklıklarda tencere ve tavalardan toksik dumanlar salınır ve bunlar evcil kuşların ölümüne yol açabilir.
Bu duman insanlarda “Teflon gribi” veya “polimer dumanı ateşi” (polymer fume fever) denilen bir tabloya yol açar. Teflon gribi, dumana maruz kaldıktan 4-8 saat sonra ani olarak titreme, yüksek ateş, baş ağrısı, öksürük ve göğüste sıkışma hissi ile başlar. Akciğer röntgeninde çok fazla bir bulgu yoktur.
Bu dumanın uzun süre solunmasının etkileri konusunda net bir bilgi olmamakla beraber kuşların kısa sürede ölmelerine yol açan böyle bir etkenin zararlı olduğuna şüphe yoktur. Çizilen tavada oluşan döküntüler ise “inert” oldukları için tehlikeli değildir. PTFE’ nin de içinde bulunduğu per-florlü kimyasallar (PFC) düşük doğum tartılı bebekler, kolesterol yüksekliği, tiroit hormon seviyelerinde değişiklikler, karaciğer enflamasyonu ve bağışıklık sistemi zayıflığı ile ilişkilendirilmiştir.
Teflon kanserojen midir?
Teflonun kanserojen olduğuna dair bir delil yoktur ama teflon üretiminde kullanılan ve kısaca PFOA olarak bilinen perfloro-oktanik asidin böyle bir etkisi vardır.PFOA çevrede ve insan vücudunda uzun süre kalabildiğinden kanser riski daha yüksektir, USA’ da düşük seviyelerde hemen herkesin kanında bulunur. Su kaynaklarının kontamine olduğu durumlarda daha yüksek seviyelere rastlanır; iş yerlerinde PFOA’ ya maruz kalanlarda ise binlerce kat yüksek değerler görülür.
Hayvan deneylerinde PFOA’ ya maruz kalınmasının karaciğer, testis, meme ve pankreas kanseri riskini artırdığı gösterilmiştir. İş yerlerinde PFOA ile çalışanlarda mesane ve böbrek kanseri ihtimali fazladır.
Bunlara dikkat
Teflon tavalar, sıcaklıkları kısa zamanda hızla yükseldiği için önceden ısıtılmamalı ve hiçbir zaman 232 derece üzerine çıkılmamalıdır. Mutfak iyi havalandırılmalı, aspiratör kullanılmalıdır. Kuşlar mutfağa sokulmamalıdır, çok ısıtılmış bir teflon tava kuşların saniyeler içinde ölmesine yol açar. Kısaca PFOA olarak bilinen perfloro-oktanik asit, teflon ve florotelomerler yapımında kullanılır fakat işlem sırasında tamamen yanar ve nihai üründe eser miktarda bulunur.
Paslanmaz çelik, dökme demir ve sıcağa dayanıklı camdan kaplar teflon kaplama olanlara kıyasla daha sağlıklıdır.
Yapışmayan tavalar tiroid hastalığına neden oluyor
Tiroidoloji Derneği Başkanı Prof. Dr. Cumali Aktolun, yapışmayan tavalarda pişirilen yiyeceklerin tiroidi bozabileceği uyarısında bulundu.
Aktolun, son aylarda İngiltere’de yapılan bir araştırmada, yapışmayan tavalardan yiyeceklere PFOA ve PFOS isimli 2 ayrı kimyasal maddenin yüksek miktarda geçtiği ve tiroit hastalarında bu maddelerin daha yüksek olduğunun saptandığını belirtti. Aktolun, PFOA ve PFOS isimli maddelerin doğrudan olarak tiroit üzerine mi etki ettiği, yoksa önce bağışıklık sistemini bozarak ortaya çıkan tiroit antikorlarının mı tiroide zarar verdiğinin henüz belli olmadığını kaydetti.
Tiroidin birhastalıkismi değil, boğaz bölgesinin ön tarafında bulunan ve hormon üreten bir organ olduğunu ve tiroit hastalığının nedeninin de klasik tıp eğitiminde “iyot eksikliği” olarak açıklandığını anlatan Aktolun, oysa tiroit hastalıklarının nedenleri içinde iyot eksikliğinin az bir yer tuttuğunu, hava, toprak ve su kirliliğinin de tiroit hastalığını tetiklediğini vurguladı. Aktolun, denizden yüksek yerlerde iyot eksikliğinin kaçınılmaz olduğunu, bu nedenle dünyanın her yerindeki yaylalarda yaşayanların tiroit hormonunun yetersizliğinden kaynaklanan guatr hastalığına yakalandıklarını kaydetti.
Gelelim neticeye
Ben kadın olsam mutfağıma teflon yüzeyli gereç sokmazdım ama hanımların teflon tava ve tencerelerden vazgeçebileceklerini sanmam. Kuşların saniyeler içinde akciğerlerinin şişmesi ve kan dolmasıyla ölmelerine yol açan teflon dumanının insan sağlığı için de zararlı olduğu kesindir. Teflon tava ve tencereler bunların çok fazla ısıtılmamasına dikkat etmek ve mutfak iyi havalandırılmak şartıyla kullanılabilir.
