Duygusal yeme bozukluğu günümüzde birçok kişinin yaşadığı ancak farkında olmadığı bir tür rahatsızlıktır. Bu rahatsızlığının farkında olanlar duygusal yemeden kurtulmak için girişimlerde bulunur ancak farkında olmayanların vah haline. Bu yazımızda, bu rahatsızlıkla ilgili her detayı ele alacağız ve kendi başınıza uygulayabileceğiniz duygusal yeme bozukluğu tedavisi hakkında bilgi aktarıyor olacağız.
Duygusal Yeme Bozukluğu Nedir?
Duygusal yeme bozukluğu, insanların stresli durumlarla başa çıkmak için sıklıkla yemek yeme isteği duyduğu bir rahatsızlıktır. Hemen hemen herkes hayatının bazı dönemlerinde bu rahatsızlığı yaşar. Genellikle sıkıldığınızda bir paket cips yeme veya bir zorluğun üstesinden geldikten hemen sonra kendinizi çikolata ile ödüllendirme isteği bu rahatsızlığın belirtileri arasında sayılıyor ve belirli bir noktaya kadar çok da tehlikeli kabul edilmiyor.
Ancak duygusal yeme rahatsızlığı sıklıkla kontrolü ele almaya veya kişi, duygularını bastırmak için sürekli yemek yemeye başladığında kişinin hayatı, sağlığı, mutluluğu ve kilosu olumsuz yönde etkilenir.
Duygusal Yeme Bozukluğu Hakkında Gerçekler
- Duygusal yeme bozukluğunun nedenleri arasında hem fiziksel hem de psikolojik etmenler olabilir.
- Genellikle stres veya kişiyi derinden etkileyen duygular nedeniyle tetiklenir.
- Başa çıkma stratejileri olarak nitelendirilen bir dizi yönerge ile en ciddi belirtiler bile hafifletilebilinir.
Duygusal Yeme Bozukluğu Neden Olur?
Bu rahatsızlığı tetikleyen tek şey stres gibi duygular değildir. Bu duygulara ek olarak şu gibi sebepler de tetikleyici nedenler arasında kabul edilmektedir:
Sıkılmak: Sıkılmak veya oyalanmak için yapacak bir şey bulamamak en yaygın nedenler arasındadır. Çoğumuz gün içerisinde çok yoğun ve aktif oluyoruz ve kendimizi oyalayacak bir şey bulamadığımız ilk anda bu meşguliyeti yemek yiyerek yaratmaya çalışıyoruz.
Alışkanlıklar: Bunlar genellikle kişinin çocukluk döneminden kalma alışkanlıklardır. Örneğin, çocuğa ödül olarak dondurma alınması kişinin yetişkin olduğunda da kendisini ödüllendirmek için bu gibi yollara başvurmasına neden olur.
Yorgunluk: Özellikle sevmediğiniz bir şeyi yapmaktan ötürü yorgun düşerseniz fazladan veya düşünmeden yemek yemeniz çok daha kolaydır. Yapmaktan hoşlanmadığınız şeyi yapmamak için aradığınız çözümü yemek yemede bulursunuz.
Toplumsal Etki: Herkesin, evde otururken birden pizza sipariş etmeyi öneren, yoğun bir günün sonunda ödül olarak dışarı çıkıp bir şeyler içmeyi isteyen arkadaşları vardır. Aile veya arkadaşlarınızla vakit geçirirken yemeniz gereken miktardan daha fazla yemek tüketmeniz çok kolaydır.
Duygusal Yemeden Kurtulmak için Başa Çıkma Stratejileri Nelerdir?
Duygusal yemeden kurtulmak için kişinin yapması gereken ilk şey bunu tetikleyen duyguları ve durumları tespit etmek olmalıdır.
Eğer bunları tespit etmekte zorlanıyorsanız bir günlük tutarak kendinize yardımcı olabilirsiniz. Bu sayede gerçekten acıktığınızdan mı yoksa duygusal yeme bozukluğundan dolayı mı yemek yediğinizi kolayca fark edebilirsin.
Davranış kalıplarını bir kenara yazıp, takip etmek de kişinin sahip olduğu yeme alışkanları hakkında daha kapsamlı fikir edinmesine yardımcı olabilir.
Takip edilmesi gereken davranışlar şunları içerebilir:
- Açlık düzeyi (1 ila 10 arasında bir puan verebilirsiniz)
- Yemek yemeden önce ne yaptığınız (özellikle sıkıcı bir şey ise)
- Sıkıldığınızda veya sinirlendiğinizde aklınıza gelen şeyler
Bunları bir kenara not ettikten sonra şimdi duygusal yemeden kurtulmak için bu rahatsızlığı tetikleyen nedenleri ortadan kaldıracak yeni şeyler bulmak için beyin fırtınası yapmanız gerekecektir. Örnek vermek gerekirse:
- Sıkıldığınızda yemek yeme isteği duyuyorsanız, yemek yememek için okumaktan keyif alacağınız bir kitaba veya yeni bir hobiye başlayabilirsiniz.
- Stres yüzünden yemek yeme isteği duyuyorsanız duygularınızla başa çıkmak için yoga ve meditasyon deneyebilirsiniz veya yürüyüşe çıkabilirsiniz.
- Depresyon nedeniyle yemek yeme isteği duyuyorsanız bu olumsuz duygularınızla başa çıkmak için bir arkadaşınızı davet edebilir, yürüyüşe veya dışarıya eğlenmeye çıkabilirsiniz.
Duygusal yemeden kurtulmak için bir terapist veya psikologla görüşmek de büyük fayda sağlayacaktır. Bir beslenme uzmanı veya doktor da daha sağlıklı yeme alışkanlıkları edinmek ve yemeklerle aranızı düzeltmek için sizinle ek bilgiler ve yönlendirmeler paylaşabilir.
Bu rahatsızlık kişinin kendini disipline edememesi veya daha az yemek yemeyi başaramaması ile ilgili değildir. Profesyonel tedavi tercih ederseniz duygusal yeme bozukluğu tedavisi alarak da rahatsızlığınızdan bir an önce kurtulmanız mümkün olacaktır.
Duygusal Yeme Bozukluğu Nedenleri Neler?
Bu rahatsızlığın nedenleri oldukça karmaşıktır ve aşağıdaki şu durumlardan kaynaklanıyor olabilir
Çocukluk Dönemindeki Alışkanlıklar
Bazı insanlar için bu rahatsızlık aslında öğrenilmiş bir davranıştır. Çocukluklarında ne zaman kötü bir tecrübe yaşasalar veya ödüllendirilmek isteseler aileleri genellikle onlara ödül olarak farklı yiyecekler sunmuştur.
Bir zorluk ile karşılaştığında daha iyi hissetmesi için kendisine dondurma satın alınan çocuk artık bir yetişkin olduğunda ve işte zor bir gün geçirdiğinde kendisine bir kutu dondurma almaya başlar.
Bu gibi bir örnekte duygusal yeme bozukluğunun nedeni bilinçaltına işlenmiş bir alışkanlıktır ve bu alışkanlıktan kurtulmak oldukça zor olacaktır.
Duygularla Başa Çıkma Zorlukları
Çoğu insan kendisini rahatsız eden ve istenmeyen duygular ile başa çıkmak zorunda kalır ve bunlar gerçekten de zorlu tecrübeler olabilir. Bu olumsuz duygulardan kurtulmayı istemek içgüdüsel bir davranıştır ve bunun sonucunda da sağlıksız davranışlar geliştirebiliriz.
Bu rahatsızlık sadece olumsuz duygularla da bağlantılı değildir. Şeker Bayramı’nda çok fazla şeker yemek gibi durumlar da kişinin bilinçaltında tatil günleri için böyle bir alışkanlık geliştirmesine neden olabilir.
Stresin Fiziksel Etkileri
Stresin ve yoğun duyguların kişide fazladan yemek yeme isteği uyandırmasının bazı fiziksel nedenleri de vardır:
Yüksek Kortizol Seviyesi: Stres ilk başlarda kişinin iştahını azaltarak vücudun yaşanan değişimlerle başa çıkmasına yardımcı olur. Eğer uzun süre boyunca stresli olursanız, vücudunuz az yemenize tepki olarak kortizol adı verilen bir hormonun salınımını arttırır. Kortizol sayesinde iştahınız artmaya ve her zamankinden daha çok yemeye başlarsınız.
Can Çekmesi: Stresin neden olduğu yüksek kortizol seviyesi özellikle şekerli ve yağlı yiyecekleri arzulamanıza neden olur. Stres aynı zamanda açlık hormonları ile de yakından ilişkilidir ve dolayısıyla genellikle sağlıksız yiyecekleri arzulamanıza sebebiyet verir.
Cinsiyet: Yapılan araştırmalar kadınların erkeklere kıyasla stresle başa çıkmak için yemek yemeye daha yatkın olduğunu kanıtlamıştır. Aynı şekilde erkekler de stres karşısında kadınlara kıyasla da daha fazla sigara içer veya alkol kullanır.
Fiziksel Açlık ve Duygusal Açlık
Duygusal açlığı, fiziksel açlık ile karıştırmak çok kolaydır ancak her iki açlık türünü karakterize eden belli özellikler vardır. Bu ince farklılıkların farkında olmak kendi kendinize yapacağınız duygusal yeme bozukluğu tedavisi için çok önemlidir.
Duygusal yemeden kurtulmak için aşağıdaki şu sorular size oldukça yardımcı olacaktır.
Açlık Aniden Mi Bastırıyor Yoksa Kademeli Olarak Mı Gelişiyor?
Duygusal açlık genellikle aniden açlık hissetmenize ve bir an önce bir şeyler yemek istemenize neden olur. Oysa fiziksel açlık, eğer kişi çok uzun süredir bir şey yemediyse aniden ortaya çıkmaz ve bir şey yeme isteği çoğu zaman ertelenebilir.
Canınız Sadece Belirli Yiyecekleri Mi İstiyor?
Duygusal açlık genellikle sağlıksız yiyecekleri ve abur cuburları istemenize neden olur. Duygusal açlık hisseden kişiler patates kızartması veya pizza gibi şeyler isterken, fiziksel açlık duyan bir kişiler genellikle her şeyi yiyebilir.
Düşünmeden Yemek Yeme Gibi Bir Rehavete Mi Kapılıyorsunuz?
Düşünmeden yemek, kişinin yediği şeylere dikkat etmemesi veya yediği şeyden keyif almadan yemesini tanımlayan genel bir benzetmedir.
Örneğin, çok yeme niyetiniz olmadan televizyon karşısındayken bir kutu dondurmayı bitirmek düşünmeden yemek yemeye mükemmel bir örnektir. Bu gibi davranışlar genellikle duygusal yeme bozukluğunun tipik belirtileridir.
Acıktığınıza Mideniz Mi Yoksa Beyniniz Mi Karar Veriyor?
Duygusal açlık midenizin guruldamasına neden olmaz. Canınızın aniden bir şeyler yemek istemesi veya belirli bir şeyi yemeyi arzulamak duygusal açlığın göstergesidir.
Yemek Yedikten Sonra Pişmanlık veya Suçluluk Mu Duyuyorsunuz?
Can çekmesi sonucu veya stres yüzünden yemek pişmanlık, utanç veya suçluluk gibi duygular hissetmenize neden olur. Bu gibi duygusal tepkiler genellikle duygusal açlık ile bağlantılıdır.
Öte yandan fiziksel açlığınızı gidermek, vücudunuzun çalışması için ihtiyaç duyduğu besinleri ve kaloriyi almanıza neden olur ve olumsuz duygularla ilişkilendirilmez.
Duygusal Yeme Bozukluğu Tedavisi için Profesyonel Yardım Şart Mı?
Bu durum sıklıkla rastlanan ve genellikle fiziksel açlık ile ilişkisi olmayan bir rahatsızlıktır. Bazı insanlar sorunlarının farkında olup, duygusal yeme bozukluğu tedavisi için kendi başlarına çaba göstererek veya profesyonel yardım alarak bu sorunlarından kurtulmak için adım atarken, bazıları bu durumu önemsemez ve sağlıklarını her geçen gün daha da tehlikeye atarlar.
Yemek yeme alışkanlıkları sonucunda olumsuz duygulara kapılan herkes kendisini değerlendirmeli ve eğer gerekli görürse bir uzmana danışmalıdır. Duygusal yemeden kurtulmak kimi ilerlemiş vakalarda sadece duygusal yeme bozukluğu tedavisi ile mümkündür. Ancak çoğu vakada kişi kendi kendine terapi yapabilir ve kısa bir süre içerisinde hayatında ve yemek alışkanlıklarında yapacağı değişikliklerle duygusal yeme bozukluğu rahatsızlığından kolayca kurtulabilir. Siz bu konuda neler düşünüyorsunuz, arada sırada da olsa bu belirtileri kendinizde gördüğünüz oluyor mu? Oluyorsa, ne gibi önlemler alıyorsunuz?