Kan kırmızı hücreler, beyaz hücreler ve trombositlerden meydana gelen ve asıl görevi organlara oksijen taşımak olan özel bir bağ dokusudur. Kan vasıtasıyla akciğerden alınan oksijen kalbe ve diğer organlara taşınır.
Kanda bulunan bir diğer bileşen ise plazmadır. Plazma su, tuz ve trombositlerle birlikte çalışarak kanın pıhtılaşmasını sağlayan çeşitli proteinlerden meydana gelen hücre dışı bir malzemedir.
Beyaz kan hücreleri ise, bağışıklık savunmasından sorumludur. İstilacı organizmaları veya materyalleri arar ve vücuttaki etkilerini en aza indirirler.
Kırmızı kan hücreleri kana kırmızı rengini verirler. İki damla kanda en az 1 milyar kırmızı kan hücresi bulunur. Bu hücreler sayesinde kan, vücudun her yerine oksijen ve karbon taşıyabilir.
Yapay Kan Nedir?
Tüm bu bilgilerin ardından günümüzde yapay kanın kırmızı kan hücrelerinin özelliklerini değiştirmek için tasarlandığı söylenebilir. Yani yapay kan, kırmızı kan hücrelerinin yerine konmak için yapılmış bir üründür.
Gerçek kan birçok farklı işlevi yerine getirebilirken, yapay kan sadece oksijen ve karbondioksitin vücutta taşınması amacıyla tasarlanmıştır. Bu nedenle yapay kana ikame kan da denmektedir.
Yapay kanın tipine bağlı olarak yapay kan, kimyasal izolasyon, sentetik üretim ve rekombinant biyokimyasal teknoloji kullanılarak üretilebilir.
Yapay kan terimi her ne kadar yeni bir terimmiş gibi görünse de aslında ilk yapay kan arayışları 1600’lü yıllara kadar uzanmaktadır.
Günümüzde yapay kan üretimi denildiğinde birçok üretici firma yapay kana klinik deneylerde sahipken, hâlâ yeterince güvenli ve etkili bir yapay kan üretimi gerçekleşmediği için ticari anlamda yapay kan üretilmemektedir.
Yapay kan üretiminin tam anlamıyla gerçekleşmesi durumunda, sadece ABD’deki ticaret hacminin 7,5 milyar doların üzerinde olması beklenmektedir.
Yapay Kan Nasıl Üretiliyor?
Şu an için üretilen tüm yapay kan çeşitleri sadece deney aşamasındadır ve ticari kullanıma sahip değillerdir. Deney aşamasındaki bu yapay kanlar, gönüllülerden alınan kemik iliklerindeki kök hücreler kullanılarak elde edilmektedir. Laboratuvar ortamında bu ilikler, kimyasal işlemlerle, kırmızı kan hücresine dönüştürülürler.
Buna ek olarak, yapılan bazı çalışmalarda bebeklerin göbek kordonundaki kök hücrelerden de yapay kan üretilebileceği keşfedilmiştir.
Yapay Kan Üretmek Neden Zor?
Normal bir kan naklindeki bir ünite kan 400-450 mililitredir. Yapay kan üretimindeki en büyük sorunlardan biri de üretilen miktardır. Çünkü milyarlarca yapay kan hücresi üretildikten sonra bunların sadece %5’inin kırmızı kan hücresine dönüşmesi aşırı derecede yetersizdir.
Yapay kan üretiminde bir diğer sorun ise araştırmaların uzun sürmesi ve maliyetinin yüksek olmasıdır. Bu da yapay kan üretimi sürecini zorlaştıran etkenlerden biridir.