Kısa adı MS olan Multiple Skleroz hastalığı, myelin kılıfı olarak adlandırılan oluşumun herhangi bir nedenden dolayı zarar görmesi neticesinde görülen sinir sistemi hastalığıdır. En önemli belirtileri arasında karıncalanma, uyuşma, görme bozukluğu gibi duysal fonksiyon bozukluklarının yanı sıra yürüme esnasında yalpalama, yorgunluk hissi, cinsel istekte azalma, kol ve bacaklarda kuvvet kaybı ile idrar tutamama yer almaktadır. MS hastalarının uzun vadede kaliteli bir yaşam sürebilmesi için erken tanı ve etkili tedavi çok önemlidir.
Özellikle genç bireylerin en verimli çağlarını olumsuz etkileyen Multipl Skleroz (MS), yaşam boyu kısıtlılık oluşturabilecek kadar ciddi bir hastalıktır. Bu nedenle her senenin mayıs ayının son Cuma günü, Dünya Sağlık Örgütü tarafından ‘Dünya MS Günü’ olarak belirlenerek bu hastalığa dikkat çekilmeye çalışılmaktadır.
Dünya MS günü dolayısıyla Türkiye Beyinder Beyin Sağlığı Derneği Yönetim Kurulu Üyesi MS Çalışma Grubu üyelerinden Prof. Dr. Dilcan Kotan, önemli bilgiler paylaştı.
MS Nedir?
Kısa adıyla MS olarak bilinen Multipl Skleroz, ‘myelin kılıfı’ adı verilen oluşumun hasar görmesiyle görülen sinir sistemi hastalığıdır. Bu rahatsızlıkta myelin kılıfının bozulmasındaki temel faktör, kişinin bağışıklık sisteminin işlevini sağlıklı bir şekilde yerine getirememesidir. Sağlıklı çalışan bir bağışıklık sistemi vücudu korurken, bu çalışmada bir hata olması halinde vücudun bağışıklık sistemi vücuttaki bir dokuya zarar verir.
MS Hastalığının Belirtileri
MS hastalığında görülen yaygın belirtiler şu şekilde sıralanabilir;
- Karıncalanma
- Uyuşma
- Görme bozuklukları
- Yürüme esnasında yalpalamak
- Gün içerisinde sürekli yorgunluk hissi
- Cinsel ilişkiye girmede isteksizlik
- Kol ve bacaklarda kuvvet kaybı yaşanması
- İdrarı tutamamak
Tedavide Erken Tanı Önemli
MS hastalarının uzun vadede kaliteli bir yaşam sürebilmesi için tanının erken aşamada konarak tedaviye başlanması çok önemlidir. Hastanın şikayetleri ve klinik bulguları MS hastalığına işaret ediyorsa kesin tanı konulabilmesi için MR tetkiki ve bel suyu incelemesinin vakit kaybetmeden yapılması gerekmektedir.
Son 10 Yıl İçerisinde Tedavi Seçenekleri Arttı
MS hastalığının eskiden bir tedavisi bulunmuyordu. Özellikle son 10 yıl içerisinde tedavisinde büyük ilerlemeler kaydedilen MS hastalığında günümüzde hastaya çok sayıda tedavi seçenekleri sunulmaktadır. MS hastalığı günümüzde ilaçlarla büyük ölçüde kontrol altına alınabilen bir hastalıktır.
MS Tedavisi Uzun Süreçlidir
Uzun süreçli bir tedavi gerektiren MS rahatsızlığının tedavisinde sabır, sebat ve titizlik son derece önemlidir. MS tedavisinin olumlu yönde sonuçlanması için hastanın tedaviye inanmasının yanı sıra tedaviyi gerçekleştiren hekimle de iş birliği içerisinde olması gerekmektedir. Hasta, ilaçların yan etkileri, MS atakları ile hastalıkla birlikte seyreden sıkıntılı durumlar varsa bunları tedaviyi gerçekleştiren hekimle paylaşarak çözüme destek vermelidir.
MS Hastaları ve Pandemi Süreci
Birçok bünye için baskılayıcı etkisi olan tedavi yöntemleri ile tedavi edilen MS hastalarının, Covid-19 pandemi sürecini nasıl geçirecekleri herkes tarafından kaygıyla izlendi. Ülkemiz genelinde şu ana kadar paylaşılan hasta verileri, MS tedavi sürecinde olan hastalara Covid-19 virüsü enfekte olsa dahi enfeksiyon sürecini beklenenden daha ağır geçirmediklerini gösteriyor.
MS Hastalarının Pandemiye Adaptasyon Süreci
Covid-19 virüsü enfeksiyon sürecinde MS hastalarının takip ve tedavi programına yönelik şartlar adapte edilmeye çalışılıyor. Risk içeren durumlardan hastaların uzak tutulması hedeflenmektedir. MR görüntülemesi ile laboratuvar tetkikleri gibi işlemlerde hastaların olumsuz etkilenmemesi için gereken titizlik gösterilmektedir.
MS ve Covid-19 Aşısı
Covid-19 virüsü aşıları 2021 yılının başlarında günlük pratiğe girdi. MS hastalarının inaktif ve mRNA aşılarını gönül rahatlığıyla yaptırabileceği Uluslararası Multipl Skleroz Federasyonu tarafından açıklandı. Şu an uygulanmakta olan aşıların MS ataklarını tetiklediğine yönelik bir kanıt bulunmamakla birlikte aşıların takvimlendirilmesi hekim görüşü alındıktan sonra yapılmaktadır.
Bazı MS hastalarında tedaviler açısından aşı etkinliğinin kısmen de olsa daha düşük olma ihtimalinden dolayı bu tedavileri gören MS hastaları, aşı takvimini belirlerken hekimlerine danışmalıdır.
Aşılarını Güvenle Vurdurabilirler
Aşı ve MS hakkında bilgi birikiminin artması sayesinde MS tedavisi görmekte olan birçok hastanın, ülkemizde uygulanmakta olan inaktif Çin Sinovac aşısı ve mRNA teknolojisi kullanılarak üretilen Alman BioNTech aşılarından herhangi birini tercih ederek aşı günüde dahil tedavi programının ertelenmesine gerek kalmadan aşılarını yaptırabilecekleri söylenebildi.
Herkeste olduğu gibi MS hastalarında da aşının yan etkileri görülebilir. MS hastalarına yönelik aşılama birkaç aydan bu yana ülkemizde sıkça ve başarıyla uygulanmaktadır. Bugüne kadar kaygılandırıcı herhangi bir yan etkiye rastlanmadı.