Covid-19 virüsü salgınının ülkemizde görülmesiyle birlikte hayatımızın önemli bir parçası haline gelen dezenfektanlar hakkında önemli açıklamalarda bulunan Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Emine Sönmez, bulaşıcı hastalıkların yayılmasının engellenmesinde en etkili ve en basit yöntemin el hijyeni olduğunu söyledikten sonra dezenfektan kullanımı hakkında önemli uyarılar yaptı.
El Dezenfektanı Geçici Bir Tedbirdir
Covid-19 virüsü salgınının ülkemizde görüldüğü Mart ayından bu tarafa el dezenfektanı kullanımının çok ciddi seviyelerde arttığına değinen Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Emine Sönmez, “Su ve sabuna ulaşılamadığı zamanlarda alkol bazlı el dezenfektanları tedbir amaçlı kullanılmalıdır. Ellerin hijyeni dezenfektanla sağlansa dahi su ve sabuna ulaştıktan sonra ellerin su ve sabunla yıkanması ihmal edilmemelidir. Covid-19 virüsüne karşı geçici bir tedbir olan el dezenfektanı su ve sabunun yerini asla tutmaz. Ayrıca el dezenfektanının aşırı kullanımı sağlığa zararlıdır.” dedi.
Virüs Ellerden Yayılıyor
İnsanların öksürdükleri zaman ağızlarını çoğunlukla mendil yerine elleriyle kapatarak avuç içine öksürdüklerini veya hapşırdıklarını kaydeden Prof. Dr. Sönmez, “Virüs ve bakteriyle kirlenen bu ellerle bir müddet sonra tokalaşılıyor, kapı kollarına, asansör ve bankamatik düğmelerine dokunuluyor, virüsün ve bakterinin barındığı ellerle temas edilen her yer kirlenerek virüsün yayılmasına neden oluyor.
Covid-19 virüsünün insandan insana enfekte olmasında alışveriş merkezlerindeki, okullardaki ve iş yerlerindeki kapı kolları, asansör düğmeleri, bankamatik düğmeleri ve tırabzanlar en önemli etkenlerdir. Bu yüzden hasta olan kişilerin buraları kirletmemek için çok dikkatli olması, bu yerlerle temas edenlerin ise ‘kontamine’ olan ellerini burun, ağız ve gözlerine değdirmemeye özen göstermesi gerekir. Bulaşıcı hastalığın yayılmasında eller en önemli etkendir. Bu nedenle de ellerin yıkanarak hijyenik hale getirilmesi bir mecburiyet değil, alışkanlık olmalıdır.” ifadelerine yer verdi.
Kişisel Olarak Aşırı Kullanılıyor
El dezenfektanları kullanımının Covid-19 virüsünden korunmak için kişisel olarak çok aşırı kullanıldığının altını önemle çizen Prof. Dr. Sönmez, “Mağazalarda, restoranlarda, ofislerde, toplu taşımalarda, okullarda ve diğer mekanlarda halkın virüsten korunması için el dezenfektanları bulundurulmaktadır. Bu nedenle de bireysek kullanımda çok ciddi bir artış söz konusudur. Kolonya dahil alkol bazlı el dezenfektanları ya da kimyasal içerikli el dezenfektanları su ve sabuna ulaşılamadığı durumlarda yani mecbur kalınırsa kullanılmalı, su ve sabuna ulaşıldığı zaman eller yıkanarak hijyen edilmelidir. El dezenfektanlarının geçici bir tedbir olduğunun bilincinde olmak gerekir.” diye konuştu.
Sağlığa Ciddi Zararlar Verebilir
Covid-19 virüsünden korunmak için alkol bazlı ya da kimyasal içerikli el dezenfektanlarının aşırı kullanımının sağlığa ciddi zararlar verebileceğine vurgu yapan Prof. Dr. Emine Sönmez, “Antimikrobiyal direnç gelişimini artıran dezenfektanlar, bakteri, virüs, mantar vb. enfeksiyonlara yol açabilir. Bu dirençli mikrobiyal enfeksiyonları o kadar ciddi rahatsızlıklara sebep olur ki ölüm oranları çok yüksektir. Ayrıca el dezenfektanları cilt kuruluğuna ve alerjik reaksiyonlara yol açabilir, kas sağlığı için ciddi tehdit oluşturabilir, astımı tetikleyebilir, kronik cilt rahatsızlıklarına ve egzamalara neden olabilir, bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek sağlığı ciddi şekilde tehdit edebilir.
El dezenfektanları uzun vadede kullanılırsa içeriğindeki kimyasallar nörolojik hastalıklar arasında yer alan Alzheimer ve Parkinson rahatsızlıklarına zemin oluşturabilir. Kanser gibi çok ciddi rahatsızlıklara sebep olabilir. Yine el dezenfektanları çok kirli ellerde bütün mikropları öldürmeyeceğinden yüzde yüz hijyen sağlamaz. El dezenfektanlarının aşırı kullanımının sağlığa çok ciddi zarar verdiği bilinmeli ve el yıkamanın daha sağlıklı ve hijyenik olduğunun bilincinde olarak ellerin su ve sabunla yıkanılması alışkanlık haline getirilmelidir.” şeklinde konuştu.
Eller Etkili Bir Şekilde Nasıl Yıkanır?
Eldeki sağlığa zarar verebilecek mikroorganizmaları öldürmek ya da mekanik bir şekilde ciltten uzaklaştırmak için ellerin su ve sabunla yıkanmasının yeterli olduğunu ifade eden Prof. Dr. Sönmez, “Elleri etkili bir şekilde yıkayabilmek için su, sabun ve ovuşturmak yeterlidir. Eller ılık suyla ıslatıldıktan sonra sıvı sabun ellerin bütün yüzeylerine dağıtılır ve ovalanarak iyice köpürtülür. İki el birbirine kenetlendikten sonra avuç içleri, parmaklar, parmak araları, bilekler, el sırtı ve tırnak içleri en az 20-30 saniye boyunca kuvvetli bir şekilde ovulur. Sabun ile iyice ovulan eller su ile çok iyi şekilde durulanır. Eller, halka açık yerlerde yıkanmışsa kurulanırken tek kullanımlık havlu kullanılmalıdır. Yine musluk kapatılırken tek kullanımlık havlu ile kapatılmalı ve temas etmeden çöp kutusuna atılmalıdır.” dedi.
Ellerin Yıkanmasını Gerektiren Haller
Ellerin yıkanması gerektiği haller hakkında da önemli bilgiler paylaşan Prof. Dr. Sönmez, “Burun temizlendikten, öksürdükten veya hapşırdıktan, toplu taşıma araçlarında seyahat ettikten, marketler ve ibadethaneler de dahil topluma açık mekanlara gidildikten, dışarıda yüzeylere dokunulduktan ve para da dahil bütün maddelerle temas edildikten sonra ellerin su ve sabunla mutlaka yıkanması gerekir. Ayrıca hasta olan bir kişinin bakımını yapmadan, tuvalete gitmeden önce ve sonrada ellerin yıkanması ihmal edilmemelidir. Sokak ve ev hayvanlarına temas edilirse, bebeklerin altı değiştirilirse, çocuklara tuvalette yardım edilirse eller yıkanarak hijyenik hale getirilmelidir.” ifadelerine yer verdi.