Covid-19 virüsü enfeksiyonunu geçirdikten sonra 12’inci hafta ve daha sonrasını takip eden ‘Post Covid’ sürecinde vakaların şikayetleri sürebiliyor. Dünya genelinde Covid-19 virüsünü geçiren vakaların benzer şikayetlerle hastanelere müracaat ettiğine değinen Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Canan Ağalar, “Bu şikayetler arasında halsizlik başı çekmektedir. Halsizlikten sonra başı çeken şikayet ise uyku bozukluğudur.” dedi.
Covid-19 virüsü enfeksiyonunun ardından vakaların yaşadığı problemleri değerlendiren enfeksiyon alanında uzman hekimler ise enfeksiyon sürecini geçiren vakaların bir kısmında 4 haftanın ardından belirti, semptom ve bulguların sürdüğüne değiniyor.
Halsizlik ve Uyku Bozukluğu En Fazla Görülen Şikâyet
Covid-19 virüsü enfeksiyon sürecinin ilk 4 haftasının akut enfeksiyon süreci olarak, 12’inci haftadan sonraki sürecin ise Post Covid süreci olarak tanımlandığını belirten Prof. Dr. Ağalar, “Post Covid kliniğimizde vakaların şikayetlerine göre tedavi programı düzenlemekteyiz. Bu uygulama bize özgü değildir. Yurt dışında gerçekleştirilen birçok çalışma tarafından da bu desteklenmektedir. Dünya genelinde Covid-19 virüsü enfeksiyonu geçiren vakalar benzer şikayetlerle hastanelere müracaat ederek tedavi görmektedir. Bu konuda en fazla araştırmayı gerçekleştiren Amerika’da şikayetlerin başını halsizlik çekmektedir. Halsizliği uyku bozukluğu takip etmektedir. Uyku bozukluğunda bazı vakalar aşırı uyurken, bazı vakalar ise hiç uyuyamamaktadır. Geceler boyunca hiç uyuyamamak ise vakaların yaşam kalitesini düşürmektedir.” ifadelerine yer verdi.
Psikolojik Desteğe İhtiyaç Duyan Vakalar Var
Vakaların gün sonu eve gittikleri zaman uykuya gereksinim duyduğunu kaydeden Prof. Dr. Ağalar, “Tedavi süreçlerini takip ettiğim vakalar arasında Covid-19 virüsü enfeksiyon sürecinin ardından en fazla görülen şikayet halsizliktir. Vakalar bütün gün çalıştıktan sonra eve gittikleri zaman uyuma gereksinimi hissetmektedir. Saçı aşırı döküldüğü için başvuran hastalar oldu. Huzursuzluk ve anksiyete şikayetleriyle gelen hastalar oldu. Hatta bazı vakalarda huzursuzluk o kadar derindi ki psikiyatri kliniklerine müracaat ederek danışmanlık hizmeti alan vakalar oldu. Bu şikayetlerin neden kaynaklandığı Post Covid kliniklerinde araştırılmaktadır. Kan tetkikleri yapılarak bir fonksiyonun bozuk olup olmadığı araştırılmaktadır. Nörolojik, kardiyolojik ve solunum fonksiyon testleri yapılarak bozukluklar tespit edilmeye çalışılmaktadır.” diye konuştu.
Enfeksiyonu Ağır Geçirenler Dikkatli Olmalı
Nefes darlığı, öksürük ve derin nefes alamama semptomlarıyla da karşılaştıklarını ifade eden Göğüs Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Hülya Bayiz, “Covid-19 virüsü enfeksiyonunun 12’inci haftasını takip eden sürece Post Covid denilmektedir. Vakanın geçirdiği ilk 4 haftalık süreç ise akut enfeksiyon süreci olarak adlandırılmaktadır. Vakaların bir kısmında semptomlar, bulgular ve belirtiler ilk 4 haftanın ardından da sona ermemektedir. Hatta vakaların bir kısmında 12’inci haftadan sonrada bu semptomlara rastlanmaktadır. Göğüs hastalıkları uzmanı olduğum için kliniğimize nefes darlığı, derin nefes alamama ve emboli bulgularıyla müracaat eden vakalar olmaktadır. Bu tür semptomlara daha fazla enfeksiyon sürecini ağır geçirenlerde rastlanmaktadır. Yaşlı kesimde yüksek risk altında bulunmaktadır.” dedi.
Yüzde 36 ile Yüzde 80 Aralığında Nörolojik Tutulma Görülüyor
Post Covid sürecinde rastlanan nörolojik semptomlar ile ilgili önemli bilgiler paylaşan Nöroloji Uzmanı Dr. Behice Şebnem Usta, “Covid-19 virüsü üzerine gerçekleştirilen araştırmalar virüsün akciğerler kadar beyinde de tutunduğunu ortaya çıkardı. Araştırmalar neticesinde nörolojik tutulmanın yüzde 36 ila yüzde 80 aralığında olduğu tespit edildi. Nörolojik tutulmanın olduğu vakalarda enfeksiyon süreci daha ağır geçtiği gibi ölüm oranlarının da çok yüksek olduğu dikkat çekmektedir. Merkezi sinir sistemini tutan koronavirüs baş ağrısına, baş dönmesine, epileptik nöbetlere, inmeye ve bilinç bozukluklarına neden olmaktadır. Burada en ciddi sağlık sorunları inme ve bilinç bozukluklarında görülmektedir. Post Covid sürecinde de hasta inme geçirebiliyor. Bu vakaların kendilerine uygun olan kan sulandırıcıları hekim kontrolünde uygun sürede almaları inme riskini azaltmaktadır.
Post Covid sürecinde dikkat ve konsantrasyon bozukluğu, baş ağrısı, beyin sisi olarak adlandırılan yoğunlaşamama durumu sürmektedir. Bu semptomlar, 3 ay ile 6 ay aralığında devam edebilmektedir. Bu semptomları süren hastaların nöroloji polikliniklerine müracaat ederek EEG, beyin MR’ı ve ileri tetkiklerini yaptırarak altta yatan bir neden olup olmadığını öğrenmeleri gerekmektedir.” ifadelerine yer verdi.
Kalp Zarının Tutulması Göğüs Ağrısına Neden Oluyor
Covid-19 virüsünün solunum sisteminden sonra en fazla kalp ve damar sistemine etki ettiğine değinen Kardiyoloji Uzmanı Prof. Dr. Ömer Yiğiner, “Covid-19 virüsünden kaynaklanan bütün ölümlerin neredeyse 3’te 1’ine kalp hastalıkları neden olmaktadır. Kalp ve damar hastalıklarında kalbin bütün komponentleri virüsten etkilenebilmektedir. İlk önce kalp zarı olmak üzere kalp kası, kalbin beslendiği damarlar, hatta kalpten çıkmakta olan bütün damar sistemi ve damarın içerisinde yer alan ince hücre katmanı olan endotel de virüsten etkilenmektedir.
Covid-19 virüsü direkt olarak endotel katmanına tutunmaktadır. Kalp kası tutulduğu zamanda en fazla kalbin pompa fonksiyonu etkilenmektedir. Bu da vakalarda nefes darlığına neden olmaktadır. Kalbin ileti sistemi tutulduğu zamanda vakada çarpıntı, bayılma ve bayılır gibi olma şikayetleri görülmektedir. Kalp zarı tutulduğu zamanda vakada göğüs ağrısı şikayeti olmaktadır. Covid-19 virüsü enfeksiyonundan sonra bu şikayetler sürebilmektedir.” değerlendirmesinde bulundu.
25 Gün Tedavi Görmesine Rağmen Şikayetleri Sürüyor
Semptomları sürdüğü için Post Covid kliniğine müracaat eden 25 yaşındaki Selda Daymaz, Covid-19 virüsü enfeksiyonunu nisan ayında ağır geçirmiş. Hastanede 25 gün boyunca Covid-19 tedavisi gören Selda Daymaz, “Aşırı yorgunluk hissinin yanı sıra merdiven çıktığım zaman nefes nefese kalıyorum. Öksürük problemim ara sırada olsa sürüyor. Tatları keskin olan gıdaların bazılarını algılamakta halen zorlanıyorum. Bu şikayetlerim sürünce tedavi görmek için Post Covid kliniğine başvurdum. Farklı bir sağlık problemim olup olmadığını ve almam gereken tıbbi tedavinin ne olduğunu merak ettim. Şu an en büyük korkum bu semptomlarımın kalıcı olmasıdır. Özellikle tat alamadığım ve hızlı yorulduğumdan dolayı spor yapamadığım için büyük endişe duyuyorum.” şeklinde konuştu.