İsilik genellikle bebeklerle ilişkilendirilse de her yaştan insanı etkileyebilir. İsilik için en iyi tedaviler nelerdir ve isiliği ilk etapta nasıl önleyebilirsiniz?
İsilik Nedir?
Tıp dilindeki adı miliaria olan isilik vücudun çeşitli bölümlerinde küçük, kırmızı-pembe kabarcıklar şeklinde ortaya çıkan kaşıntılı oluşumlardır. Bazı hassas bünyelerde ağrı ve batma hissine hatta alerjik reaksiyonlara bile neden olabilen bu yapılar basit bir rahatsızlık gibi görünse de ciddi cilt problemlerine dahi yol açabilmektedir. Genelde sıcak ve nemli iklimlerde daha sık rastlanan isilik gözenekleri tıkayarak terin deri içerisinde hapsolmasına neden olur. Bebeklerde yaygın bir şekilde görülen bu durum yetişkinlerde deri kıvrımlarında, kıyafetlerin sürekli olarak sürtündüğü bölgelerde, omuz ya da sırtta daha sık oluşmaktadır.
İsilik Neden Olur?
İsilik oluşumundaki başlıca neden çeşitli etkenlerden dolayı gözeneklerin tıkanarak ter bezlerinde üretilen terin deri içerisinde sıkışmasıdır. Terin gözeneklerden atılmasını engelleyen faktörler aynı zamanda bu rahatsızlığın oluşumunda da büyük ölçüde rol oynar. Bu etkenler genel olarak aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
Gelişmemiş Ter Bezleri
Özellikle ter bezleri henüz gelişmemiş olan yeni doğmuş bebeklerde ter cilt içerisinde sıkışarak isilik oluşmasına neden olur. Aynı zamanda çok fazla kıyafet giydirilen bebeklerde ya da ateşli hastalık geçiren çocuklarda isilik oluşumuna daha sık rastlanmaktadır. Bunun yanında gelişimini tam olarak tamamlamamış olan prematüre bebeklerde de bu cilt problemi görülebilmektedir.
Sıcak İklim Koşulları
Nemli ve sıcak hava isiliği tetikleyen başlıca etkenlerden birisidir.
Uzun Süre Egzersiz Yapmak
Uzun süre boyunca yoğun bir şekilde egzersiz yapmak ya da terlemeyi arttıracak diğer aktiviteler isiliğe neden olabilir.
Dar Kıyafetler Giymek
Dar ve sentetik yapılı kıyafetler cilt yüzeyiyle sürekli sürtünür ve hava geçişini de engeller. Bu durum terin buharlaşarak vücuttan atılmasını engelleyici bir etki yaparak cildi tahriş eder.
Kozmetik Ürünleri
Makyaj malzemeleri, bazı kremler ya da vücut losyonları gözeneklerdeki hava geçişini engelleyebilir. Bunun yanında bazı hassas cilt yapısına sahip olan kişilerde boya, parfüm ya da diğer kozmetik ürünlerine karşı cilt alerjik reaksiyon vererek isilik gibi minik kabarcıklar oluşturabilir.
İlaç Kullanımı
Tansiyon ilaçları, beta bloker kalp ilaçları, migren hastalarının kullandığı klonidin, antidepresan ve uyku ilaçları cilt yüzeyinde lekelenme ve isiliğe neden olabilir.
Bunların yanında aşırı kilolardan dolayı kıvrımlaşan deri yüzeylerinde, uzun süreli tozlu ortamlarda bulunanlarda, bakteriyel enfeksiyon hastalıklarında ve bazı cilt hastalıklarında da isilik görülebilmektedir.
İsilik Belirtileri Nelerdir?
Ciltte kaşıntı ve batma hissi oluşturan isilik çoğunlukla kendiliğinden geçen bir cilt problemidir. Ancak bazı türleri enfeksiyonlara neden olabileceği için isiliğin hangi türünün oluştuğunu bilmek oldukça önemlidir. Belirtileri genellikle bebeklerde ve yetişkinlerde ortak olan bu oluşumlarla ilgili vücutta görülen belirtiler ise aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
- Vücudun çeşitli bölümlerinde küçük kırmızı ya da pembe renkli lekeler
- Bazılarının içerisi su dolu olan şişlikler ve kızarıklık
- Ara ara kaşıntı ve deride bir şey geziyor hissi
- İğne batması şeklinde acı ve cildin hassaslaşması
- Parlak, kırmızı renkli ve içi iltihap dolu sivilce benzeri yapılar
İsilik Türleri Nelerdir?
İsilik türleri belirlenirken ter bezinin ne derecede tıkandığı dikkate alınmaktadır. İsiliğin genel olarak aşağıdaki türleri bulunmaktadır.
Miliaria Kristalina
Derinin dış yüzeyindeki tabaka üzerinde bulunan ter bezlerinin tıkanması sonucunda ortaya çıkan miliaria kristalina isilik türleri arasındaki en hafif olanıdır. Yaygın bir şekilde görülen bu tür deri üzerinde içi sıvı dolu küçük şeffaf kabarcıklar şeklinde oluşur. Sıcak havalarda daha sık rastlanan miliaria kristalina kendiliğin iyileşir ve kaşıntı ya da ağrı yapmaz.
Miliaria Rubra
Bu tür derinin dış yüzeyindeki tabakanın en altında bulunan ter bezlerinin tıkanmasına bağlı olarak oluşur. Miliaria rubranın oluştuğu cilt üzerinde içi sıvı dolu pembe ya da kırmızı kabarcıklar meydana gelir. Ayrıca lekelenme, kaşıntı ve batma hissi de bu rahatsızlığın diğer belirtileri arasındadır. Aşırı sıcaklarda ya da uzun süre yatak istirahatlerinde sıklıkla görülen bu isilik türünde terleme kısmen veya tamamen yok olur.
Miliaria Profunda
Derinin orta bölümünde bulunan ter bezlerinin tıkanması sonucunda oluşan bu isilik türü nadir görülmekle birlikte en tehlikeli cilt hastalıklarında birisidir. Miliaria profunda cilt yüzeyinde şişlik, yara, ağrılı batma hissi, yanma ve lekelenmelere yol açar. Bu rahatsızlığa aşırı spor yapan kişilerde ve miliaria rubra geçiren yetişkin bireylerde daha sık rastlanmaktadır. Miliaria profunda hastalığı terlemeyi tamamen engelleyici bir etki yaptığı için bazı kişilerde kalp ritminde bozukluk, baş dönmesi, kusma, sersemlik, mide bulantısı ya da nabızda artışa neden olabilir.
İsilikte Doktora Ne Zaman Gidilmelidir?
İsilik çoğunlukla herhangi bir müdahaleye gerek kalmadan iyileşen bir cilt problemi olsa da bazı türleri ciddi bir sağlık sorunu haline gelebilir. Eğer isilik belirtileri uzun süre geçmezse ve daha da şiddetlenirse kesinlikle bir doktora görünmek gerekir. Ayrıca aşağıdaki belirtiler fark edilirse hiç vakit kaybetmeden bir dermatoloji uzmanına muayene olmak ileride daha büyük sorunlarla karşılaşmamak adına önemlidir.
- Yüksek ateş ve titreme nöbetleri
- İsiliğin görüldüğü deri yüzeyinde yanma, şişlik ve ağrı hissi
- İltihaplı yara ve içi irin dolu kabarcık oluşumları
- Enfeksiyona bağlı olarak boyun, kasık ve koltuk altında lenf bezi şişlikleri
İsilik Teşhisi ve Tedavisi Nasıl Yapılır?
İsilik teşhisi herhangi bir ek müdahaleye gerek kalmadan dermatoloji uzmanı tarafından yapılan gözlemlerle kolaylıkla yapılabilmektedir.
İsilik tedavi sürecinde hastalık nedeniyle oluşan belirtilen azalması ve daha fazla alana yayılmasının önlenmesi amacıyla doktor tarafından cilt yüzeyine sürülebilecek ilaçlar verilebilir. Kaşıntının azalması için kalmosan losyonu, ter bezlerinin tıkanıklığının giderilmesi ve yaraların oluşmasını engellemek amacıyla susuz lanolin ve daha ileri evrelere ulaşmış vakalarda da lokal steroidler kullanılabilmektedir.