Hormonal Bozukluklar Nelerdir?
Vücudun kimyasal habercisi olan hormonlar son derece güçlüdür. Üretim açısından bakıldığı zaman endokrin bezinden üretilmektedir. Çok güçlü kimyasallardan olan ve kan dolaşımı yolu ile dokuların ve organların işlevine etki eder. Ne zaman ne yapacağına karar verme etkisine sahiptir. Vücudun kontrol edilmesi noktasında üreme ve metabolizma dahil birçok süreçte görev alırlar. Kan dolaşımı çok fazla olduğunda ya da çok az hormon olduğunda hormonal bozukluklar ortaya çıkmaktadır.
Vücutta meydana gelen bu bozukluklar vücudun ciddi anlamda zarar görmesine neden olabilmektedir. Dengenin bozulması ile birlikte çok farklı sonuçların ortaya çıkması söz konusu olabilmektedir. Kalp atışı, uyku düzeni, iştah, metabolizma, genel büyüme, üreme ve cinsel fonksiyonlar gibi yan etkilerin yanı sıra psikolojik etkisi ile stres seviyesi ve ruh halinin de olumsuz etkilenmesine sebep olabilmektedir. Hem kadınları hem de erkekleri etkiyen hormonal bozukluklar adrenalin dengesizliğine ve büyüme hormonlarına etki edebilir. Erkeklerde testosteron düzeyinde dengesizlik yaşatma ihtimali varken, kadınlarda ise progesteron ve östrojen düzeyinde dengesizliğe yol açabilmektedir.
Hormonal Bozuklukların Belirtileri
Etki sürecine ve bölgesine bağlı olarak belirtilerde değişimler yaşanabilmektedir. Hormon bozukluğunda etkileşim gösteren semptomların hangi hormonlarda ve bezlerde olduğu etkilerinde farklılıkları oluşturmaktadır. Bu oluşumda doğru müdahalenin yapılabilmesi yapılan testlere bağlı olarak kararlaştırılır. Yapılacak olan tedavi test sonuçlarına göre şekil almaktadır. Hormonal bozukluk belirtileri sıralamasını şu şekilde yapabiliriz:
- Kalp atış hızında değişiklikler görünmesi.
- Kemiklerin kırılgan ve zayıf olması.
- Kan şekerinin yoğunluğunda meydana gelen değişiklikler.
- Sinirli bir yapıya bürünme ve endişeli bir tarz.
- Sebebi bilinmeyen uzun süreli yorgunluklar.
- Hızlı şekilde kilo alımı ve kilo kaybının oluşması.
- Uyuma konusunda zorluk çekilmesi.
- Baş ağrısı ve susuzluk yaşanması.
- Deri de döküntüler ve kuru bir cilt oluşumu.
- Kan basıncında meydana gelen değişiklikler
- Normal düzenin dışından tuvalete az ya da fazla çıkma ihtiyacı.
- Cinsel istek oranında düşüş ve kısırlık.
- Saçların kırılgan ve ince yapıya dönüşmesi
- Bulanık görme hali, yüzde ve boyunda şişmeler.
- Sıcağa ve soğuğa karşı değişen duyarlılık
- Göğüs hassasiyetinin artması.
- İştah da değişiklikler yaşanması.
Bu etkenlerin oluşmasında hormonal bozukluklar büyük etki oluşturmaktadır. İnsan hayatında bu tür dengelerin oluşması hastalıkların artması ile doğrudan orantılıdır. Doğru teşhis ve zamanında müdahale bu noktada büyük öneme sahiptir.
Hormon Bozukluğu Nedenleri Nelerdir?
Herkes hayatının belirli noktalarında hormonal dengesizlik veya hormonal dalgalanmaların doğal periyotlarını deneyimleyecektir. Ancak hormon bozukluğu, endokrin bezler düzgün çalışmadığında da ortaya çıkabilir.
Endokrin bezler, kanda hormonları üreten, depolayan ve salgılayan özel hücrelerdir. Vücudun her yerinde farklı organları kontrol eden birçok endokrin bez bulunur:
- Adrenal bezler
- Gonadlar (testis ve yumurtalıklar)
- Epifiz bezi
- Hipofiz bezi
- Hipotalamus bezi
- Tiroidve paratiroid bezleri
- Pankreatik adacıklar
Bazı tıbbi durumların endokrin bezlerinin bazılarını veya birkaçını etkilediği bilinmektedir. Bazı alışkanlıklar ve çevresel faktörler de hormonal dengesizliklerde rol oynayabilir.
Hormon bozukluğunun nedenleri şunlardır:
- Kronik veya aşırı stres
- Tip 1 ve Tip 2 diyabet
- Hiperglisemi (aşırı glukagon üretimi)
- Hipoglisemi(kanda var olan glukozdan daha fazla insülin üretilmesi)
- Yetersiz tiroid (hipotiroidizm)
- Aşırı aktif tiroid (hipertiroidizm)
- Paratiroid hormonunun aşırı veya az üretilmesi
- Kötü beslenmealışkanlıkları
- Aşırı kilolu olmak
- Hormonal değişiklik veya doğum kontrol ilaçları
- Anabolik steroid ilaçlarının kötüye kullanılması
- Hipofiz tümörleri
- Cushing’s sendromu (hormon kortizolün yüksek seviyeleri)
- Addison hastalığı (düşük kortizol ve aldosteron seviyeleri)
- Endokrin bezleri etkileyen iyi huylu tümörler ve kistler
- Konjenital adrenal hiperplazi (düşük kortizol seviyeleri)
- Endokrin bezi hasarı
- Ciddi alerjik reaksiyonlarveya enfeksiyonlar
- Kemoterapi ve radyasyon tedavisi
- İyot eksikliği(guatr)
- Kalıtsal pankreatit
- Turner sendromu (sadece bir X kromozomu olan dişiler)
- Prader-Willi sendromu
- Anoreksiya
- Böcek ve bitki ilaçları dahil olmak üzere toksinlere ve endokrin bozucu kimyasallara maruz kalma
Hormon Bozukluğu Doğal Tedavisi
İnsanlar binlerce yıldır hormonal bozuklukları tedavi etmek için doğal takviyeleri kullanmışlardır. Bununla birlikte, yaşam tarzı değişikliklerinden başka, hormonal bozuklukları ve nedenlerini tedavi etmek için klinik çalışmalarda kesin bir şekilde kanıtlanmış doğal bir çare var demek pek mümkün değildir.
Hormonal bozukluklarla ilişkili semptomların azaltılmasında etkili olduğu düşünülen ve yaygın olarak kullanılan doğal takviyeler şunlardır:
- Menopozun neden olduğu sinirlilik, endişe ve uyku bozuklukları için ginseng
- Sertleşme sorunu için ginseng ve maca
Hormonal bozuklukların olasılığını ve semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilecek yaşam tarzı değişiklikleri ise şunlardır:
- Sağlıklı vücut ağırlığına sahip olmak
- Besleyici ve dengeli bir beslenme düzeni
- Düzenli egzersiz
- Stresi azaltmakve stresi yönetebilmek
- Yogave meditasyon
- Şekerli yiyecekleri ve işlenmiş karbonhidratları sınırlamak
- Paketlenmiş gıdalardan kaçınmak
- Eski yapışmaz tavaların seramik tavalarla değiştirilmesi
- Yiyecek-içecekleri saklamak ve ısıtmak için cam kaplar kullanmak
- Çamaşır suyu gibi zehirli kimyasallar içeren temizlik ürünlerinin kullanımını kısıtlamak