Üretimi oldukça zor olsa da anjiyontensin dönüştürücü enzim 2’yi fonksiyonel aktif bir şekilde bitkide üretmeyi başardıklarını ve bu sayede çok yüksek miktarda saf proteinin elde edildiğini söyleyen Prof. Dr. Tarlan Mammedov, “Hastalarda bu enzimin azalmasından dolayı kalp krizi, yüksek tansiyon, akciğerin hasar görmesi ve beyin felci gibi rahatsızlıklar görülebilmektedir. Bu enzimin hastalarda yeniden oluştuğu takdirde iyileşebileceklerini tahmin ediyoruz.” dedi.
Sağlık alanında dünya genelinde başarıların altında imzası olan Akdeniz Üniversitesi, Covid-19 virüsünün enfekte olduğu vakalarda azalan anjiyontensin dönüştürücü enzim 2’yi yani ACE2’yi yeşil bitki yapraklarının hücrelerinden üretmeyi başardı.
Sıtma, şarbon ve kuduz aşılarını ABD, Japonya ve Türkiye’de ürettikten sonra patent başvurusu yaparak patentini alan Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı Biyoteknoloji Enstitüsü Aşı Bilim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tarlan Mammedov, “Özellikle yoğun bakım ünitelerinde tedavisi sürmekte olan Covid-19 virüsü vakalarında arterler, kalp, böbrekler, akciğer ve bağırsaklarda bulunan hücrelerin dış yüzeyi ile bağlantılı olan ACE2 enzimi azalmaktadır.” ifadelerine yer verdi.
Üretimi Çok Zor
ACE2 enziminin yeniden üretilebilmesi için Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarımsal Biyoteknoloji Bölümü laboratuvarında ilk çalışmalara nisan ayı içerisinde başlandığına değinen Prof. Dr. Mammedov, “Tütün bitkisi familyasına ait olan ve kendileri tarafından özel yetiştirilen ‘Nicotiana Benthamiana’ bitkisinden ACE2 enzimini elde etmeyi başardık. Yaklaşık 7 aylık bir süreci kapsayan bu çalışmamızda sonuç yüzümüzü güldürdü. Oldukça zor koşullarda üretilebilen anjiyontensin dönüştürücü enzim 2’yi fonksiyonel aktif şekilde bir bitkide üreterek çok yüksek miktarda saf protein elde ederek başarılı bir sonucun altına imza attık. Bu enzimi yurt dışından temin etmek için 10 mikrogramına 500 ila 700 dolar arasında değişen bir ücret ödüyoruz. Biz ise patenti bizde olan kendi teknolojimizle üretiyoruz. 1 kilogram bitkiden saf hale getirilmiş 1 gram saf protein elde ettiğimizi gözlemledik. Bu enzimin özellikle yoğun bakım ünitelerinde tedavi gören Covid-19 vakalarına uygulanması halinde çok iyi sonuçlar alınacağını tahmin ediyoruz.” diye konuştu.
Antikor Seviyesini Belirleyen 3 Kit Geliştirildi
Covid-19 vakalarında antikor seviyesinin belirlenmesi için üç kit üzerinde de çalışmalar yürüttüklerini ifade eden Prof. Dr. Mammedov, “Covid-19 vakalarında antikor seviyesinin yüksek olması halinde Covid-19 virüsü enfeksiyonunun yeniden görülmesini bu antikorlar engelliyor. Ancak bu antikor testlerinin yapılması fiyat olarak çok pahalıya mal olmaktadır. Ülkemizde ise antikor seviyelerini belirleyen bu kitler yurt dışından alınmaktadır. Covid-19 testi pozitif olan vakalarda antikor seviyesini belirleyebilen 3 kit geliştirmeyi başardık. Bu kitler, güvenli antijenler olduğundan antikor seviyesinin belirlenmesi için yapılan testlerde rahatlıkla kullanılabilir. Akdeniz Üniversitesi bünyesinde gerçekleştirilen gerek aşı, gerekse de enzim üretimi ile ilgili bütün çalışmaları Sağlık Bakanımız Fahrettin Koca ile paylaşmaktayız. Bu aşamadan sonra yürütülen çalışmalar, Sağlık Bakanlığı ile koordineli bir halde yürütülecektir.” şeklinde konuştu.