Böbrek Tümörü (Kanseri) Nedir?
Böbrek tümörü, en basit tabirle, sağlıklı böbrek içindeki hücrelerin kontrolsüz olarak büyümesidir. Böbrek içindeki hücrelerin dengesiz bir şekilde fazlaca çoğalması ile oluşur. Böbrekteki bu tümörlermalign (kötü huylu) veya selim (iyi huylu) olabilir.
Böbrekteki tümör eğer malign (kötü huylu) ise böbrek kanseri olarak adlandırıyoruz. Böbrekte oluşan kanserler çok farklı çeşitlerde ve evrelerde olabilir. Böbrek kanserinde tedavi yöntemi böbrekteki tümörün türüne boyutuna ve cerrahi ekibin tecrübesine ve bilgisine dayalı olarak değişir. Böbrek kanserinin tedavi sürecini işlemeden önce böbrekleri kısaca tanıtalım.
Böbrekler vücutta karnın yan arka kısmında 2 adet olarak bulunan fasulye biçimli organdır. Asli görevi vücutta dolaşan kandankirli maddeleri süzerek idrar üretmektir. Aynı zamanda vücut sıvı dengesi, elektrolit dengesi, asit dengesi, kan yapımı, kan basıncının düzenlenmesi ve kemik sağlığıüzerine önemli fonksiyonları vardır.
Böbrek kanserleri dünya genelinde en sık görülen 10 kanser tipi arasındadır. Dünya nüfusunun %2’sinde görülmektedir. Genellikle 45 yaşından sonra görülür. Erkeklerde kadınlara göre 2 kat fazla görülür. Son yıllarda böbrek kanserlerinin görülme sıklığı dünya genelinde artmaktadır.
Ultrason cihazlarının günlük pratikte rutin kullanımı ve BT; MR gibi görüntüleme teknolojilerindeki gelişmeler; böbrek kanserlerine daha erken evrede tanı konulmasını kolaylaştırmıştır.
İyi Huylu ve Kötü Huylu Tümörler
Böbreklerde oluşan tümörler benign (iyi huylu) ve ya da malign (kötü huylu) şeklinde olabilir. İyi huylu tümörler, kötü huylu tümörler gibitehlikeli değildir.
İyi huylu tümörler;
- Genellikle hayati tehdit etmezler.
- Cerrahi operasyon ile alındıklarında tekrar oluşmazlar.
- Böbrek çevresindeki doku ve organlara doğru yayılma göstermezler.
- Uzak yerlere metastaz yapmazlar.
Kötü huylu tümörler;
- Hayati tehdit oluşturabilirler.
- Cerrahi operasyonla alındıklarında tekrar oluşma riski taşırlar.
- Böbrek çevresindeki doku ve organlara doğru yayılma gösterebilirler.
- Lenf damarları yoluyla çevre lenflere yayılım gösterebilirler.
- Kan damarları aracılığı ile akciğer, karaciğer veya kemiklere yayılabilirler.
Böbrek Tümörü Neden Olur?
Böbrek kanserinin sebeplerini maddeler halinde sıralamak zordur. Genel bir şekilde sıralama yapılacak olursa en önemli risk faktörleri sigara ve obezitedir. Buna karşın, son zamanlarda hayatında aşağıda saydığım risk faktörleri olmayan 30-40 yaş aralığındaki bir çok genç insanda böbrek kanseri ile karşılaşmaktayım. Muhtemelen yediğimiz, içtiğimiz veya teknolojik aletler nedeniyle maruz kaldığımız birçok etkenin de böbrek kanserine neden olduğunu düşünüyorum.
Aşağıda yazmayan diğer faktörlerin neler olduğunu önümüzdeki 10 yıl içinde bulacağımızı umuyorum. 2018 yılı itibariyle böbrek kanserine neden olan sebepler aşağıdadır.
- Sigara Kullanımı: Böbrekte tümör gelişimini tetiklediği bilinen ve en sık şekilde görülen risk faktörü sigara kullanımıdır. Sigara tüketim süresi uzadığında böbreklerde tümör oluşma riski hızla artmaktadır.
- Şişmanlık ve Dengesiz Beslenme: Beslenme alışkanlıkları ve sağlıksız yaşam düzeni böbreklerde tümör oluşumunu hızlandırıcı etkenlerdir. Aşırı yağlı besinlerden ve basit şekerlerin tüketiminden uzak durulmalıdır. Hem kadınlarda hem de erkeklerde böbrek kanseri görülme riskini arttırır.
- Yüksek Kan Basıncı:Yüksek tansiyon (hipertansiyon) hastalarında böbrek kanseri riski yüksektir. Yüksek tansiyonun kendisinin mi yoksa bu hastalarda kullanılan tansiyon ilaçlarının mı böbrek kanserine neden olduğu halen bilinmemektedir.
- Aile Hikâyesi: Eğer bir kişinin anne, baba, kardeşlerinde (yani birinci derecede aile bireylerinde) böbrek kanseri hastalığı varsa; o kişilerde böbrek kanseri görülme ihtimali artar.
- Erkek olmak: Böbrek kanseri erkeklerde kadınlara göre 2 kat saha sık görülür.
- Diyaliz Hastaları:Kronik olarak diyalize girmek böbreklerde kistlere neden olur. Bu kistlerde ileride böbrek kanserine dönebilir. Diyaliz hastalarında böbrek kanserine daha sık rastlanır.
- Polikistik Böbrek Hastaları: Poliklistik böbrek hastalarında böbrek kanserine daha sık rastlanır.
- Bazı İlaçlar:
- Fenasetin: (Ağrı kesici; son 30 yıldır fenasetin içeren ilaçlar ABD de bulunmuyor)
- Diüretikler(İdrar söktürücü ilaçlar)
- Mesleki Maruziyetler:
- Kadmiyum (Ağır metal)
- Trikloretilen (Organik çözücü)
Böbrek Kanseri Belirtileri Nelerdir?
- Böbrek kanserleri hastalığın erken döneminde herhangi bir bulgu vermez. Erken dönemdeki böbrek kanserleri genellikle yapılan check-up kontrolleri sırasında rastlantısal olarak ortaya çıkar.
- İdrarda görülen kan böbrek kanserinin en bilinen belirtisidir. İdrarınızda kan gördüğünüz zaman mutlaka uzman bir ürolog ile görüşmeli ve tedavi olmalısınız.
- Boşluk bölgesinde uzun süreli geçmeyen ağrılar olması veya böğür bölgesinde ele gelen sertlik olması.
- Normalin üzerinde bir oranda hızlı kilo kaybedilmesi
- Kemik ağrıları
- Yüksek ateş
- Aşırı yorgunluk hissi
Bu sayılan belirtilerin görülmesi kişide mutlaka böbrek tümörü oluştuğunu göstermez. Unutulmamalı ki, bazı hastalıklar benzer belirtiler gösterebilir. Örnek olarak; enfeksiyonlar veya böbrek taşları da benzer belirtileri gösterebilir. Bu belirtiler hissedildiğinde mutlaka uzman bir hekime muayene olunmalıdır.
Böbrek Tümörlerinin Evreleri
- Evre 1: Bu evrede tümör, 7 cm’den daha küçüktür. Böbrek içinde oluşmuş olan tümör başka organlara yayılım göstermemiştir.
- Evre 2:Tümör, 7 cm’den büyüktür ancak diğer organlara yayılım göstermemiştir.
- Evre 3: Tümör boyu önemli değildir.Böbrekteki tümör böbrek etrafındaki yağlı dokuya geçmiştir veya Tümör böbrek üstü bezine geçmiştir veya tümör bölgesel lenf bezlerine geçmiştir. Böbrekteki tümör damarların içinden yürüyerek ana damarların içine geçmişse yine Evre 3 olarak değerlendirilir.
- Evre 4:Böbrekteki tümör, böbrek etrafındaki yağlı dokuları da aşarak Gerotafasyası yayılım göstermiştir. Aynı zamanda kanser etraf lenf dokularına ya da akciğer, karaciğer ve kemikler gibi diğer organlara yayılım göstermiş olabilir.
Böbrek Tümörü Tedavisi
Böbrek kanserinde en önemli tedavi seçeneği cerrahi tedavidir. Böbrek kanseri hastasını tam olarak tedavi etmek için vücuttaki kanserli tüm dokuları cerrahi olarak çıkarmak tek yoldur.
Cerrahi dışı tedavilerin özellikle kemoterapi ve radyoterapinin böbrek kanseri tedavisinde etkinliği ne yazık ki çok azdır.
Son yıllarda; böbrek dışına yayılmış böbrek kanserlerinin tedavisinde akıllı ilaçlar başarıyla kullanılmaktadır. Akıllı ilaçlar aynı zamanda böbrekteki tümörü küçültmek ve ameliyatı kolaylaştırmak içinde kullanılabilir. (Akıllı ilaçların böbrekteki kanseri küçültmedeki etkisi sınırlıdır.)
Böbrek kanserlerinin tedavisi hastalığın evresine göre şekillenir:
Evre 1: Bu evredeki böbrek kanserleri 7 cm in altındadır. Bu evredeki böbrek kanserlerini ameliyat ile sadece kanserli dokuyu çıkararak tedavi ediyoruz. Sadece kanserli dokunun çıkarıldığı ve sağlam böbrek dokusunun korunduğu ameliyata parsiyelnefrektomi diyoruz.
Evre 2: Bu evredeki böbrek kanserleri 7 cm in üzerindedir fakat çevre dokulara yayılmamıştır. Bu evredeki böbrek kanserleri ameliyat ile tüm böbreği alarak tedavi ediyoruz. Tüm böbreğin alındığı bu ameliyata radikal nefrektomi adı verilmektedir.
Evre 3: Bu evredeki böbrek kanserleri kanserli hücrelerin yayıldığı yerlere göre tedavi edilir.
- Böbreküstü bezi tutulmuşsa, tüm böbrek; böbrek üstü bezi ile birlikte çıkarılır.
- Böbrek etrafındaki yağlı dokular tutulmuşsa, tüm böbrek çıkarılır.
- Böbrek içinden kanser ana damarlara geçmişse, tüm böbrek çıkarılır, ameliyat sırasında ana damarlarda açılarak içindeki tümör pıhtıları temizlenir.
- Böbrek kanseri böbrek etrafındaki lenf bezlerine geçti ise, tüm böbrek çıkarılır; ek olarak ana damarlar etrafındaki lenf bezlerinin çıkarılması önerilmektedir.
Evre 4: Böbrek kanseri vücudun diğer yerlerine sıçramışsa ( yani metastaz yapmışsa); bu durumda eskiden hasta hangi durumda olursa olsun tedaviye tüm böbreği almak ile başlıyorduk. 2018 yılında yayınlanan Carmina çalışması bu yaklaşımı değiştirdi. Evre 4 kanserler için 2018 yılı tedavi önerileri aşağıdaki gibidir.
- Eğer hastanın genel durumu iyi ise, hastanın kanserli olan böbreği çıkarılır ve hastaya akıllı ilaç tedavisi başlanır.
- Eğer hastanın genel durumu orta ise, hastanın kanserli böbreğine biyopsi yapılır; patolojik olarak tanı doğrulandıktan sonra hastaya akıllı ilaç tedavisine başlanır. Eğer kanserli dokular akıllı ilaç tedavisine iyi cevap verirse, hastanın kanserli böbreği ameliyatla çıkarılır.
- Eğer hastanın genel durumu kötü ise, hastanın kanserli böbreğine biyopsi yapılır; patolojik olarak tanı doğrulandıktan sonra hastaya akıllı ilaç tedavisine başlanır.
Böbrek Kanseri Ameliyat Çeşitleri
Böbrek kanseri ameliyatları açık cerrahi veya kapalı ameliyatlar şeklinde yapılabilir. Açık ameliyatlar ile böbreğe ulaşmak için vücuttaki çok önemli kas grupları ve onları uyaran sinirler kesilir. Bu yüzden;
Açık cerrahi ile böbrek ameliyatı olan bir kişinin;
- Ameliyat sonrası çok ciddi ağrılar olur
- Çok büyük ameliyat izleri oluşur
- Uzun süre işten güçten uzak kalır
- Yara yerlerinde enfeksiyon olma ihtimali vardır
- Kesi yerlerinden fıtıklaşmalar olur
- Açık ameliyatlarda kan kaybı kapalı ameliyatlara göre daha fazladır.
Kapalı böbrek ameliyatları laparoskopik veya robotik cerrahi ile yapılabilir. Kapalı böbrek ameliyatlarında;
- Ameliyat sonrası çok az ağrı olur
- Küçük ameliyat izleri oluşur
- Bir hafta içinde işe dönülür
- Yara yerlerinde enfeksiyon olmaz
- Fıtıklaşma nadiren olur
- Kan kaybı açık ameliyatlara göre çok daha azdır
Laparoskopik Böbrek Cerrahisi ile Robotik Böbrek Cerrahisinin Farkları Nelerdir?
Her iki yöntemde de vücuda trokar denilen 5mm-1 cm çaplı tüpler yerleştirilir. Bu tüpler aracılığı ile karına karbondioksit gazı verilerek karın şişirilir. Laparoskopik cerrahi ve robotik cerrahi arasındaki fark bundan sonra ortaya çıkar.
Laparoskopik Cerrahi | Robotik Cerrahi |
Cerrah hastanın yanına gelir ve aletleri kendi kullanır. | Hastaya yerleştirilen tüplere robotik sistem bağlanır. Cerrah ameliyat odasının başka köşesinde oturarak robotik sistemi kumanda eder. |
Cerrah düz aletler kullanır. Bu aletlerin hareket kabiliyeti sınırlıdır. | Kullanılan aletlerin el bileğinden daha üstün manevra kabiliyeti vardır. Elin ulaşamadığı yerlere robotik sistem ulaşır ve daha maharetli bir şekilde işlem yapar |
Cerrah genellikle 2 boyutlu görüntü altında çalışır | Cerrah her şeyi 3 boyutlu görür |
Öğrenilmesi cerrah için çok zordur. Laparoskopik cerrahinin öğrenilmesi için uzun bir eğitim süreci ve yüksek ameliyat sayısı gerekir. | Öğrenilmesi laparoskopiye göre daha kolaydır.
200 vakayı geçen cerrahlar usta kabul edilir. |
Dokunma hissi vardır | Dokunma hissi yoktur |
Alet maliyeti ucuzdur | Alet maliyeti pahalıdır. |
- A) Hastanın vücuduna tüpler yerleştirildikten ve içeriye gaz verildikten sonra; robotik sistem karındaki tüplere bağlanmış, kullanıma hazır halde…
- B) Robotik cerrahi yaparken hasta ile aynı odada bulunan konsola oturup kafamı ekrana dayıyorum. O anda hastanın içini 3 boyutlu olarak görüp, robotun kollarını kumanda ederek istediğim hareketi yapıyorum.
- C) Robotik cerrahi ile ameliyatı yaparken hastanın başında yer alan asistanım içeriye iğne vermek, klip atmak ve aspirasyon yapmak için hastanın başında bulunuyor.
- D) Laparoskopik cerrahide ameliyatı yapan ürolog hastanın başındadır. Bu fotoğrafta asistanım kamerayı yönlendirerek beni yaptığım işi güzel bir şekilde görmemi sağlar. Yani laparoskopik cerrahide ellerin kontrolü bende, gözlerimin kontrolü asistanımdadır. Asistanımla olan uyumum nedeniyle açıkçası kendimi çok şanslı hissediyorum.
- E) Laparoskopik cerrahide kontrol ettiğimiz aletler düz bir sopa şeklindedir. Bu aletler manevra yapamadığı için dikiş atmayı gerektiren özellikli işler için yüksek deneyim ve beceri gerekmektedir. Laparoskopikparsiyelnefrektomi vakası yaparken bir kesit
Böbrek Ameliyatları ve Yara İzleri
Robotik cerrahide oluşan yara yerleri (Ameliyat sonrası 2. Gün)
Böbrek Kanseri Hangi Tip Ameliyat ile Daha İyi Temizlenir?
Yapılan çalışmalar hem açık hem de kapalı ameliyatlarda böbrek kanserinin benzer şekilde temizlendiğini bize göstermiştir. En önemli faktör işi yapacak olan üroloğun tecrübesidir.
- Eğer ameliyatı yapacak olan ürolog böbrek kanseri ameliyatlarında tecrübesizse hangi yöntem kullanılırsa kullanılsın sonuç kötü olacaktır.
- Eğer ameliyatı yapacak olan ürolog açık cerrahide tecrübeli olduğu halde; tecrübesinin yeterli olmadığı bir kapalı ameliyat yöntemi kullanırsa; beklenmedik komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
- Yine evre 1 böbrek kanseriniz varken böbreğinizin sağlam taraflarını korumak yerine kapalı ameliyat yapmak uğruna tüm böbreğinizin alınması doğru değildir.
- UNUTMAYIN, Açık cerrahi ile yapılabilecek her şey, hatta daha iyisi robotik cerrahi ile yüksek tecrübeye sahip ürologlar tarafından yapılabilir!
- Açık cerrahi ile kapalı cerrahilerin farkı hastanın konforu üzerinedir. İstanbul’dan Ankara’ya Anadol marka arabayla da gidebilirsiniz, son model Mercedes marka arabayla da. Sonuçta aynı yere ulaşırsınız. Mercedes le daha hızlı, daha güvenli ve daha konforlu bir yolculuk yaparsınız. Açık cerrahi ile kapalı cerrahinin farkı budur.
Hangi böbrek kanseri ameliyatı için hangi yöntemi öneriyoruz?
- Tüm böbreğin alınması:Laparoskopik cerrahi
- Sadece kanserli kısmın alınması: Robotik cerrahi
- Damarların içine girmiş böbrek kanseri: Robotik cerrahi
- Böbreğin hepsi alındıktan sonra böbrek yerinde nüksetmiş kanser: Robotik cerrahi
- Tüm böbreğin ve idrar kanalının idrar torbasına kadar çıkarılması:Laparoskopik cerrahi.
Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat BİNBAY | Üroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Binbay; ürolojik kanser tedavisi, böbrek taşı tedavisi, kadın ve erkek ürolojisi ve robotik cerrahi alanında uzmandır. Cerrahinin ulaştığı en ileri teknoloji olan Da Vinci Robotik Cerrahi yöntemi ile 400’ün üzerinde operasyon gerçekleştirmiştir. |