19 Mart 2024 Salı
Ana SayfaHaberlerTürk bilim insanlarının bu icadı Covid-19 salgınını yavaşlatacak!

Türk bilim insanlarının bu icadı Covid-19 salgınını yavaşlatacak!

Türk bilim insanları tarafından Covid-19 virüsünün hücreye girmesini engelleyen burun spreyi geliştirildi. Hayvanlar üzerinde yapılan deneylerden başarılı sonuçlar elde edilen burun spreyinin gönüllüler üzerinde uygulanmasına başlanacak. Burun spreyiyle ilgili bir açıklama yapan Doç. Dr. Urartu Şeker, burun spreyinin salgının yavaşlamasında çok etkili olacağına inandığını ifade etti.

İçerikleri

Ankara Üniversitesi, Bilkent Üniversitesi ve Hacettepe Üniversitesi’nde görev yapan bilim adamları ortak bir çalışma yaparak Covid-19 virüsünün hücreye girmesini engelleyen burun spreyi geliştirdi. Farklı yapıdaki biyolojik türlerden elde edilen DNA moleküllerinin genetik mühendislik teknolojisi kullanılarak kesilmesiyle elde edilen farklı yapıdaki DNA parçaları rekombinant yöntemi ile birleştirilerek bir protein elde edildi.

Faz Çalışması İçin Başvuru Yapılacak

Bilim adamları tarafından elde edilen bu protein molekülü burun boşluğuna sıkıldıktan sonra virüsün hücreye girmesini önleyecek. Burun spreyinin üretimini ve tasarımını Bilkent Üniversitesi, hayvan deneylerini Ankara Üniversitesi Veterinerlik Fakültesi, histolojik açıdan hücrede yaptığı değişikliklerle farklı organlardaki viral üremeleri ise Hacettepe Üniversitesi inceledi. Burun spreyinin klinik öncesindeki test çalışmaları olumlu sonuçlandı. Burun spreyinin insanlar üzerinde denenmesi için yürütülecek faz çalışmaları ile ilgili başvurunun önümüzdeki günlerde yapılacağı bildirildi.

Virüsü Parçalıyor

Burun spreyinin preklinik çalışmalarının tamamlandığına değinen UNAM Öğretim Üyesi Doç. Dr. Urartu Şeker, “İnfluenza, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) tedavisine yönelik rekombinant proteini ile son 3 yıldır çalışmalar yürütmekteyiz. Pandemi sürecine girilmesiyle birlikte bu ilacı Covid-19 virüsüyle aktif bir şekilde savaşacak bir ilaca dönüştürebilmek için çok hızlı bir şekilde gerekli çalışmalara başladık. Bu proteinin üretim ve tasarımı genetik mühendisliği kullanılarak yapıldı. Covid-19 virüsüne karşı gerçekten bağlama potansiyeline sahip olup olmadığının anlaşılması için karakteri ettik. Öncelikle Covid-19 virüsünün üzerinde bulunan ve ‘diken proteini’ olarak adlandırılan ‘spike proteini’ ürettik. Bu spike proteinin içeriğinde çok fazla şeker grubu mevcuttur. Bizim şekerlere bağlanma özelliği bulunan lektin adlı proteinimizde koronavirüsün bu kısımlarına bağlanmaktadır. Virüs hücrenin içerisine girdiği esnada reseptöre bağlanma kısmı olarak adlandırılan koronavirüsün diğer virüslerden ayrışmasını sağlayan esas nokta mevcut. Bizim gayemiz ise reseptöre bağlanmasının engellenmesidir. Bizim elde ettiğimiz protein reseptöre bağlanarak koronavirüsün reseptöre bağlanmasını engelliyor. Reseptöre bağlanamayan koronavirüs üreyemiyor ve üreyemeyince de parçalanıyor.” ifadelerine yer verdi.

Üreyemeyen Koronavirüs Vücut Tarafından Yok Ediliyor

Hücrenin içerisine giremediğinden dolayı üreyemeyen koronavirüsü bir süre sonra vücudun yok ettiğini kaydeden Doç. Dr. Urartu Şeker, “Ürettiğimiz protein virüsün hücreye girmesini engelleyen etkili ve koruyucu bir fonksiyona sahiptir. Spreyi hayvanlara burundan verdik. Bir müddet sonra spreyin verildiği hayvanlarda spreyin verilmediği hayvanlara kıyasla etkili bir koruyuculuk sağladığını gördük. Hayvanlar üzerinde yürüttüğümüz çalışmada sona gelindi. Şu anda faz aşamasındayız. Faz çalışmaları için gerekli başvuru işlemleri yapılıyor. Bilimsel olarak raporlaması da birkaç gün içerisinde tamamlanmış olacak.” şeklinde konuştu.

Virüsün Toplum İçerisinde Dolaşımını Engelleyecek

Bir deney tasarımı gerçekleştirildiğini ve 200-300 arasında gönüllüye gereksinim duyulduğunu söyleyen Doç. Dr. Urartu Şeker, “Gönüllülerimizin Covid-19 virüsü enfekte olmuş bir arada yaşayan insanlardan veya sağlık personelinden oluşması gerekiyor. Gönüllülerimize burun spreyi uygulanacak. Burun spreyinin uygulanmasında sonra Covid-19 virüsü enfekte olduğu takdirde PCR test sonuçlarının pozitif çıkıp çıkmadığına bakılacak. Burun spreyinin etkisi çok düşük dozlarda olacak. Hücre kültüründe ve yapılan hayvan deneylerinde çok düşük seviyelerde etkili olduğu gözlendi. Çok fazla kullanılmasına gereksinim olmayacak. Gün içerisinde iki defa burundan uygulanacak. İnsanlar, burun spreyini kullansa dahi maske takmaya devam edecek. Ama virüsün toplum içerisinde dolaşımını engelleyerek pandemi sürecinin sona ermesinde çok önemli bir yardımcı olacak.” diye konuştu.

Salgının Hızını Kesecek

Covid-19 virüsü enfekte olmayan veya yüksek risk altında bulunan insanlarında burun spreyini kullanabileceğine değinen Doç. Dr. Urartu Şeker, “Burun spreyinin üretimindeki maliyetler oldukça düşük. Burun spreyi düzgün kullanıldığı ve faz aşamasındaki etkiler görüldüğü takdirde bu spreyin salgının hızını keseceğini düşünüyorum.” değerlendirmesinde bulundu.

Burun spreyinin üretiminin çok hızlı bir şekilde yapılarak topluma yüksek fayda sağlaması ve salgının yayılım hızını çok ciddi seviyede engellemesi için ‘iyi üretim pratiğine’ sahip ilaç firmasıyla gerçekleştirilen görüşmelerde önemli bir aşamaya gelindiği de Doç. Dr. Urartu Şeker tarafından ifade edildi.