19 Mart 2024 Salı
Ana SayfaSağlıkKansere çare bulundu mu? Kanser aşıları nelerdir?

Kansere çare bulundu mu? Kanser aşıları nelerdir?

İçerikleri

Kansere çare bulundu mu? Sorusu günümüzde hem sağlıklı hem de kanser hastalarının sürekli takip ettiği soruların başında gelmektedir. Onlarca çeşidiyle son yüzyılın en ölümcül hastalıklarından biri olan kanserin, zaman zaman internet ve televizyon kanallarında çıkan kanser aşısı bulundu gibi haberler gerçeği ne kadar yansıtmaktadır? Bu sorunun yanıtına önce aşının ne olduğuna bakarak başlamak gerekir.

Aşı, hastalıklarla savaşarak vücuda yardım eden ilaç demektir. Aşılar, zararlı maddeleri fark etmeleri ve yok etmeleri için bağışıklık sistemine bir tür eğitim verirler. Yani, onlar için bir tür eğitmen denebilir. Kanser aşıları da diğer aşılardan farklı değildirler. 2 tip kanser aşısı vardır:

  • Önleyici aşılar
  • Tedavi edici aşılar

Kanseri Önleyici Aşılar

Doktorlar bazı kanser türlerinin vücutta gelişmesini önlemek için sağlıklı insanlara önleyici aşılar uygularlar. Adından da anlaşıldığı gibi bu aşılar, diğer pek çok hastalıkta da olduğu gibi, hasta olmadan önce uygulanmalıdırlar.

ABD Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) tarafından onaylanan 2 tip kanser önleme aşısı bulunmaktadır:

1- HPV Aşısı

HPV (Human papillomavirus) cinsel ilişki yoluyla insandan insana bulaşabilen bir virüstür. Genellikle genital bölgede oluşan siğiller en bariz belirtisidir. Doktor tarafından yapılan kan tahlili sonucunda hastada HPV olup olmadığı kolaylıkla anlaşılabilir. HPV aşısı ise, bu virüse karşı koruma sağlamaktadır.

Eğer virüs uzun ömürlü ise, bazı kanser türlerinin oluşmasına neden olabilir. HPV aşısı, ABD dâhil birçok ülkede aşağıdaki kanser türlerinin oluşmasını engellemek için onaylanmaktadır:

  • Genital siğiller
  • Anal Kanser
  • Rahim ağzı kanseri
  • Vajinal ve vulvar kanser

Bunların dışında HPV, ağız kanseri gibi kanserlere de neden olabilir.

2- Hepatit B Aşısı

Bu aşı ise, hepatit B virüsü (HBV) enfeksiyonunun oluşmasını önlemektedir. Eğer uzun süre hepatit B virüsüne maruz kalınırsa, bu enfeksiyon karaciğer kanserine sebep olabilir. Bu nedenle bu virüsten korunmak için sağlık kuruluşları tarafından gerekli görüldüğü durumlarda hepatit B aşısı uygulamaktadır.

Kanseri Tedavi Edici Aşılar

Kanser aşısı var mı? Diye düşünüyorsanız cevap, evet var. Bu aşılara terapötik (sağaltıcı) aşılar da denmektedir. Yine bu aşıların immunoterapi (bağışıklık artırıcı tedavi) tedavisinin bir türü olduğunu da söylemek mümkündür. Doktorlar tarafından kanser teşhisi konmuş hastalara bu tür aşılar verilebilmektedir. Bu aşıların amacı:

Kanserin tekrarlamasının önüne geçmek

Diğer tedaviler bittikten sonra vücutta kalmış olan herhangi bir kanser hücresini yok etmek

Bir tümörün büyümesi ve yayılmasının önlemek

Kanseri Tedavi Edici Aşılar Nasıl Çalışır?

Antijenler, vücudumuzun normal bir parçası olmayan hücrelerin yüzeyindeki maddelerdir. Bağışıklık sistemi genellikle onlardan kurtulmak için bu antijenlere karşı saldırıya geçer. Bu saldırılar için, bağışıklık sisteminin bir tür “hatırlama sistemi” olduğunu söylemek mümkündür. Çünkü gelecekte aynı antijenlere karşı savaş verirken bağışıklık sistemi bunu hatırlar ve ona göre savaşır.

Kanser aşıları bağışıklık sisteminin bu antijenleri tanıma ve yok etme kabiliyetlerini artırırlar. Kanserli hücrelerin yüzeylerinde kansere özgü antijen de denilen ve sağlıklı hücrelerde bulunmayan belirli moleküller vardır. Bu moleküller bir insanın vücuduna verildiğindeyse, moleküller sanki antijenmiş gibi hareket ederek bağışıklık sisteminin bu moleküllerin yüzeyinde tutunan kanser hücrelerini tanıyıp yok etmesini teşvik ederler. Buna ek olarak, birçok kanser aşısı bağışıklık tepkisinin de gücünü arttıran ve adjuvan adı verilen maddeleri içerirler.

Bazı kanser aşıları ise hastaya özel yapılırlar. Bu tip aşılar, cerrahi bir işlemle hastadan yeterince büyük bir tümör örneğinin çıkarılmasının ardından, hastanın tümör numunesinden üretilmektedir. Diğer kanser aşıları ise belirli bir kanser antijenini hedefler ve tümör hücresinin yüzeyinde bu antijenlere sahip olan hastalara verilirler.

Kanseri tedavi etmek için üretilmiş bu aşıların bir kısmı hala deneyselken, bazıları ise ABD gibi ülkelerde kullanılmaya başlamıştır.

Kanser Aşısı Üretmek Neden Zordur?

Kanser aşısı üretmek oldukça zor ve zahmetlidir. Bunun nedenlerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

Kanser hücreleri bağışık sistemini baskıladıklarından dolayı kanser, ilk başladıkları yerden gelişip büyüyebilirler. Yani bir anlamda sızacak bir nokta bulurlar. Bu da bilim insanları için bir sorun teşkil ettiğinden, onlar da bu sorunu aşılarda adjuvan kullanarak çözmeye çalışmaktadırlar.

Kanser hücreleri bir kişinin sağlıklı hücrelerinden doğduğu için bağışıklık sistemi bu durumu zararlı olarak görmez ve onları bulup yok etmek yerine onları yok sayar, yani görmezden gelir. Bu da bilim insanları için bir başka zorluk meydana getirmektedir.

Bazı tümörler çok fazla gelişmiş ve büyümüş olabilirler. Bu nedenle bu tür kanserli hücreleri sadece bir tek aşıyla yok etmek çok zordur. Bu tür vakalarda doktorlar, aşının dışındaki diğer kanser tedavi yöntemlerini kullanabilirler.

Kanser aşısı üretmenin bir diğer zorluğu ise kanserin her yaşta insanda görülebilmesidir. Hasta ve yaşlı insanların bağışıklık sistemleri zaten normalde zayıf olduğu için, bu hastalar kanser aşısı olsalar bile aşının etkisi hastanın vücudunda istenen etkiyi göstermeyebilir. Ayrıca bazı kanser tedavileri hastanın bağışıklığına zarar vererek aşıya yanıt verme yeteneğini sınırlayabilir.

Kanser aşıları nelerdir? Sorusunun yanıtlarına baktığımız bu yazımızda, yukarıdaki maddelerde saydığımız nedenlerden dolayı, bazı bilim insanları kanser aşılarının daha erken safhadaki ya da daha küçük tümörler üzerinde daha iyi çalışabileceğini belirtmektedirler.