Metabolizma Nedir?
Bir canlının, yaşamını sürdürürken gerçekleşen tüm kimyasal tepkimelere ve insan vücudunun yaşamsal fonksiyonlarına destek olmak için, tükettiği besinlerin hücreler tarafından yakılmasına metabolizma denir.
Metabolizma, vücudun alınan kaloriyi enerjiye dönüştürmesidir. Bu durum kişiden kişiye değişiklik gösterir. Metabolizmanın yavaş çalışması kilo alımına sebep olur. Metabolizmayı yavaşlatacak hareketlerden ve yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
Metabolizma Neden Yavaşlar?
1- Yanlış diyet uygulamaları
Yanlış diyet uygulamaları sonucunda metabolizma yavaşlayabilir. Bunun sonucunda kilo vermek yerine vücudun kilo almaya olan yatkınlığı artmış olur.
2- Az kalorili besinler tüketmek
Az kalorili besinler tüketmek, metabolizmanın yüksek oranda yavaşlamasına sebep olur. Kilo vermek için kaloriyi azaltmak gerekir ama vücudun gün içerisinde alması gereken kalori miktarından çok daha fazla düşürmek vücudun kıtlığa girdiğini düşünmesine sebep olur. Vücut bir anda çok fazla azaltılan yemek yüzünden metabolizmayı yavaşlatır. Daha sonra normal yemek yemeye başladığınızda eskisinden de fazla kilo almaya başlarsınız.
3- Protein tüketimini azaltmak
Sağlıklı bir beslenme için vücudun yeterli oranda protein alması çok önemlidir. Daha tok hissetmek, yemek yemenin üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra hemen açlık hissini hissetmemek ve daha fazla kalori yakmak için yüksek proteinli besinler tüketilmelidir.
Alınan her kalori, vücutta aynı şekilde tepkimeye yol açmaz. Her bir yiyecek, farklı metabolik yollardan geçer. Bu yollardan bazıları diğer yollardan çok daha etkilidir. Besinlerin sindirilme, emilim ve metabolize edilme sırasında harcattığı enerjiye ya da sindirimden sonra artan metabolizma hızına thermic effect of food -besinin termik etkisi- denir.
Proteinlerin termik etkisi, karbonhidrat ve yağlardan çok daha fazladır. Karbonhidrat ve yağ tüketimine göre protein tüketimi, metabolizmaya-30 oranında daha fazla hız kazandırır. Bunun yanında karbonhidrat yüzde 5-10, yağ ise yüzde 3 ya da daha az oranda termik etkisi bulunmaktadır. Yani karbonhidratlar yüzde 5-10, yağlar ise yüzde 3 ya da daha az oranda metabolizmayı hızlandırır. Fakat bunun anlamı, protein alımını abartmak değildir. Gün içinde kg başına 0.8-1 gram protein alımı yeterli olacaktır.
4- Hareketsiz yaşamak
Günümüzde masa başı çalışma saatlerinin uzunluğu gün içerisinde hareketli olmayı engeller ya da başka bir sebepten günü hareketsiz geçirmek, gün içerisinde yakılan kalorinin azalmasına bu da metabolizmanın yavaşlamasına sebep olur.
Oturmayı azaltarak genel aktivetelerinizi çoğaltın ve egzersizler yapın. Spor yaptınız hiçbir şey yemeyeceksiniz diye bir mantık kesinlikle yoktur ve bu mantık çok yanlıştır. 10-15 gram protein ve 15 gram karbonhidrattan oluşan bir yemekle metabolizmanızı hareketlendirmelisiniz.
5- Şekerli içecek içmek
Şekerli hazır içecekler tüketmek, vücut için yapılacak en kötü şeylerden biridir. Asitli ve şekerli içeceklerin tüketiminin yüksek oranda olması; insülin direnci, şeker hastalığı ve obezite gibi çeşitli hastalıklara sebep olmaktadır. Çok fazla miktarda şeker içeren içeceklerin tüketilmesi metabolizmayı yavaşlatır. Yapılan araştırmalar aşırı fruktoz tüketiminin özellikle bel çevresinde ve karaciğerde yağlanmayı arttırdığını gösteriyor. Bu yüzden mümkün olduğunca şekerli ve tatlandırıcılı içeceklerden uzak durulması gerekiyor.
6- Az su içmek
Zayıflamanın en temel ilkelerinden biri bolca su içmektir. Çok su içmemek, metabolizmanın yavaşlamasına sebep olur bu da vücudunuzdaki enerjinin sindirimi, kas kontraksiyonu ve vücut atıklarının atılması gibi olayların olmasının engeller.
7- Düzensiz ve Yetersiz Uyku
Uyku, sağlıklı ve düzenli bir hayat için çok önemlidir. Erken uyanıp erken uyumak vücut direncini ve zindeliği arttırır, metabolizma hızını düzene sokar. Hafta içleri erken uyanıp hafta sonları geç saatte uyanmak, düzensizlik olduğu için kandaki dengeyi bozabilir bu da metabolizmanın yavaşlamasına neden olabilir.
Kaliteli uyku da sağlık açısından oldukça önemlidir. Kalitesiz ve az uyku kalp hastalıkları, diyabet ve depresyon görülme riskini yükseltmektedir. Bunların yanında metabolizma hızını da yavaşlatmaktadır. Bu nedenle en az 7 saat kaliteli gece uykusu hem sağlık hem de metabolizma için oldukça önemlidir.
Metabolizma Nasıl Hızlandırılır?
Bazı insanların metabolizmaları normale göre hızlıdır, bu da çok yemek yeseler bile kilo alamamalarına sebep olur. Bu insanların vücutları gıdayı öyle hızlı bir şekilde metabolize eder ki kilo almayı düşünmeden sürekli yemek yemeye devam ederler. Ama kilo almıyor olmaları sağlıklı bir vücuda sahip olduklarını göstermez. Hayatın her döneminde tüketilen besinlere dikkat etmemiz gerekir, sağlık ve kaliteli bir yaşam için dikkat edilmesi gereken birçok şey vardır.
Metabolizmanın hızlanması için aşırı yemek yenilmemelidir. Metabolizmanın hızlanması için düzenli spor yapılmalı, iyi bir uyku düzeni oluşturulmalı, dengeli beslenilmeli ve çok su tüketmelidir. Asitli ve şekerli içeceklerden uzak durulması gerekir. Uzun süreli aç kalmak da metabolizmayı yavaşlatır. Çok yemek de çok az yemek de metabolizmayı yavaşlatır. Bu yüzden düzenli bir beslenme programı yapılmalı ve bu programa mutlaka uyum gösterilmelidir. Ayrıca sabah erken kalkmak da metabolizmayı hızlandırır. Bu yüzden mümkün olduğunca erken kalkmaya gayret gösterilmelidir. Sabahları yeşil çay ve Türk kahvesi gibi doğal kafein içeren içecekler içilmesi tavsiye edilir.