Ataksi, bir grup nörolojik durum için kullanılan bir terimdir. Ataksi telenjiektazi (AT), epizodik ataksi, Friedreich ataksisi, çoklu sistem atrofisi (MSA) ve spinoserebellar ataksi dahil olmak üzere çeşitli ataksi türleri vardır. Bu durum, beynin serebellum adı verilen kısmı hasar gördüğünde meydana gelir. Ataksi hastalığının tedavisi yoktur, ancak semptomlar tedavi edilebilir.
Ataksi Hastalığı Nedir?
Ataksi, yürüme veya bir şeyleri tutma gibi görevlerde kas kontrolünün ve istemli hareketlerin koordinasyonunun olmadığı bir durumdur. Altta yatan bir durumun işareti gibi görünebilir. Ataksinin farklı hareketler üzerinde etkisi olabilir ve ayrıca konuşma, göz hareketi ve yutma ile ilgili zorluklara neden olabilir. Kalıcı ataksi, çoğunlukla beyninizin beyincik adı verilen kas koordinasyonunu kontrol eden kısmındaki hasardan kaynaklanır. Ataksinin diğer nedenleri arasında aşırı dozda alkol, bazı ilaçlar, felç, serebral palsi, beyin dejenerasyonu, tümör ve multipl skleroz bulunur.
Ataksi, genetik faktörden de kaynaklanabilir. Ataksi tedavisi de nedene bağlıdır. Dengeyi kendi başınıza korumanıza yardımcı olabilecek yürüyüşçüler veya bastonlar gibi destekçiler kullanılabilir. Fizik tedavi, uğraşı terapisi, konuşma terapisi ve düzenli aerobik egzersiz de bu gibi durumlarda yardımcı olabilir.
Ataksi Belirtileri Neler?
Ataksi belirti vermeden yavaş yavaş gelişebildiği gibi bazı kişilerde aniden belirtiler gösterebilir. Belirtiler, ataksinin tipine ve şiddetine bağlı olarak kişiden kişiye değişir. Semptomların başlangıcı nedene bağlıdır. Ataksi hastalığının ana belirtileri şunlardır:
1- Yürüme zorluğu;
Ataksiden muzdarip insanlar, beyincikteki hasar nedeniyle yürümekte zorluk çekebilirler. Serebellum, beyninizin koordinasyon ve hareketten sorumlu büyük bir organıdır. Omuriliğinizdeki hasar nedeniyle de gelişebilir. Omurilikteki hasar, uyarıları keser ve beyinden vücudun geri kalanına giden yolu engeller.
2- Konuşmada zorluk;
Ataksi, konuşma bozukluğuna da neden olabilir. Beynin farklı bölümleri farklı görevlerden sorumludur. Hasar beynin konuşma kaslarını koordine eden kısmındaysa, hasta konuşmada zorluk çekebilir.
3- Yutma ve çiğneme sorunları;
Ataksi, kaslarımızda istemli hareketlerin olmamasına neden olur. Bazı durumlarda yutma ve hatta çiğnemede zorluk hissedebilir. Yutma ve çiğneme zorluğu rahatsızlığı iyice karmaşık hale getirebilir çünkü, artık hastanın sıvı diyete geçmesi veya minimum çiğneme gerektiren yiyeceklerin verilmesi gerekiyor.
4- Denge kaybı;
Ataksisi olan kişilerde beyincik hasarı nedeniyle denge kaybı oluşur. Daha iyi denge için baston veya yürüteç kullanılabilir. Zamanla daha da kötüleşebilir, bu nedenle hemen tıbbi yardım almak en iyisidir.
5- İstemsiz göz hareketleri;
Beyniniz diğer işlevlerin yanı sıra gözlerinize sinyal göndermekten de sorumludur. Hasar ve zayıf koordinasyon, kişinin istemsiz göz hareketleri yaşamasına neden olabilir. Bu belirti bazı insanlar için utanç vericidir.
Ataksi Nedenleri Neler?
Kas koordinasyonu beyincik tarafından kontrol edilir ve beynin bu kısmındaki sinir hücrelerinin hasar görmesi veya kaybı ataksiye yol açar. Beynin bu bölümü denge, koordinasyon, göz hareketleri, yutma ve konuşmaya yardımcı olur. Ataksinin ana nedenleri şunlardır:
- İnme,
- Travma,
- Felç,
- Enfeksiyon.
Ataksi Türleri Nelerdir?
Üç geniş kategoriye ayrılabilen birçok farklı ataksi türü vardır:
- Edinilmiş ataksi: Semptomların travma, felç, multipl skleroz (MS), beyin tümörü , beslenme yetersizlikleri veya beyne veya sinir sistemine zarar veren diğer problemlerin sonucu olarak gelişen ataksi türüdür.
- Kalıtsal ataksi: Semptomların yıllar içinde yavaş yavaş geliştiği ve bir kişinin ebeveynlerinden miras aldığı hatalı genlerin neden olduğu; en sık görülen tipi Friedreich ataksidir.
- İdiyopatik geç başlangıçlı serebellar ataksi (ILOCA): Beynin belirsiz nedenlerden dolayı zamanla kademeli olarak hasar gördüğü ataksi türüdür.
Ataksi Nasıl Tedavi Edilir?
Ataksiniz varsa, doktor tedavi için altta yatan nedeni öğrenmeye çalışacaktır. Doktor, hafıza ve konsantrasyon, koordinasyon, görme, işitme, denge ve reflekslerinizi kontrol etmeyi içeren bir fizik muayene ve nörolojik muayene ile birlikte, görüntüleme çalışmaları ve genetik testler gibi bazı laboratuvar testleri yapacaktır. Ataksi için spesifik bir tedavi yöntemi yoktur. Bazı hastalarda, altta yatan nedeni tedavi etmek, ataksiye neden olan bazı ilaçları almamak gibi tedavidir. Diğer durumlarda, bunlar semptomların yönetilmesine yardımcı olabilir:
- Konuşma terapisi
- Fizik tedavi
- Yürüyüş için destek
Ataksi Hastaları Ne Kadar Yaşar?
Ataksi hastaları ne kadar yaşar? ataksi hastalarının en çok merak ettiği konudur. Atakside yaşam süresi önemli ölçüde değişebilir ve büyük ölçüde sahip olduğunuz ataksinin türüne bağlıdır. Bazı türler nispeten sabit kalabilir veya zamanla iyileşebilir, ancak çoğu yıllar içinde giderek daha da kötüleşecektir.
Kalıtsal ataksisi olan kişiler için yaşam beklentisi genellikle normalden daha kısadır, ancak bazı insanlar 50’li, 60’lı veya daha ileri bir yaşa kadar yaşarlar. Daha ciddi vakalarda, durum çocuklukta veya erken yetişkinlikte ölümcül olabilir.
Edinilmiş ataksi için görünüm, altta yatan nedene bağlıdır. Bazı vakalar iyileşebilir veya aynı kalabilirken, diğer vakalar zamanla giderek kötüleşebilir ve yaşam beklentisini azaltabilir.
Ataksi Yaşla Birlikte Kötüleşir Mi?
Ataksi her yaşta gelişebilir. Tipik olarak ilerleyicidir, yani zamanla ve ilerleyen yaşla birlikte daha da kötüleşebilir. ABD’de yaklaşık 150.000 kişiyi etkileyen nadir bir durumdur.
Ataksi Neden Ortaya Çıkar?
- MS hastalığında bu belirtileri dikkate alın!
- Parkinson tedavisinde kullanılan azilect nedir, ne işe yarar?