Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Yönetim Kurulu üyesi Uzm. Dr. Yüce Ayhan, ABD’de bir çocuğun içme suyundan kaptığı ‘beyin yiyen amip‘ türüne Türkiye’de de 40 derecenin üzerinde sıcaklığı olan sularda rastlanabileceğini belirtti. Beyin yiyen amip Türkiye’de ilk olarak 2009’da Ankara’da daha sonra Eskişehir’de görülmüştü. 2018’de Gürcistan’dan gelen bir kişi İstanbul’da tanı almıştı.
Beyin Yiyen Amip Nedir?
Bu korkunç böcek nedir? Beyne nasıl ulaşır ? Nerede bulunur ve bundan nasıl kaçınabiliriz? Saglikhaberleri.com okuyucuları için beyin yiyen amip ile ilgili merak edilenleri araştırdık.
Amipler tek hücreli organizmalardır. Beyin yiyen amip, 1965’te keşfedilen bir türdür. Resmi adı Naegleria fowleri’dir. İlk olarak Avustralya’da tanımlanmasına rağmen, bu amipin ABD’de evrimleştiğine inanılıyor.
Naegleria’nın birkaç türü vardır, ancak yalnızca fowleri türü insan hastalığına neden olur. Birkaç fowleri alt türü vardır. Hepsinin eşit derecede tehlikeli olduğuna inanılıyor.
Beyin yiyen amip mikroskobiktir: Yaşam evresine ve ortama bağlı olarak 8 mikrometre ila 15 mikrometre boyutundadır. Karşılaştırıldığında, bir saç 40 ila 50 mikrometre genişliğindedir.
Diğer amipler gibi, Naegleria da hücre bölünmesiyle çoğalır. Koşullar uygun olmadığında amipler inaktif kistlere dönüşür. Koşullar uygun olduğunda kistler, amipin beslenme şekli olan trofozoitlere dönüşür.
Beyin Yiyen Amipler Nerelerde Bulunur?
Bu amipler dünyanın her yerindeki sıcak yerlerde bulunabilir. İşte çoğunlukla ölümle sonuçlanan hastalığa sebep olan beyin yiyen amipin en sık görüldüğü alanlar:
- Ilık göller, göletler ve kaya çukurları
- Çamur su birikintileri
- Ilık, yavaş akan nehirler, özellikle su seviyesi düşük olanlar
- İşlem görmemiş yüzme havuzları ve kaplıcalar
- Arıtılmamış kuyu suyu veya arıtılmamış belediye suları
- Hijyenik olmayan termal sular, kaplıcalar ve diğer jeotermal su kaynakları
- Santrallerden gelen akış gibi termal olarak kirlenmiş sularda
- Akvaryumlarda
- İç mekan tozu dahil topraklarda bulunabilir.
Naegleria tuzlu suda yaşayamaz. Düzgün işlenmiş yüzme havuzlarında veya uygun şekilde arıtılmış belediye sularında yaşayamaz .
Beyin Yiyen Amip İnsanlara Nasıl Bulaşır?
” Beyin yiyen amip” terimi, amipin kafatasını takip eden minik bir zombi gibi ses çıkarmasını sağlar. Ama beyin onlar için tesadüfi yiyeceklerdir.
N. fowleri normalde bakteri yer. Ancak amip insanlara girdiğinde beyni besin kaynağı olarak kullanır.
Burun, amipin yoludur, bu nedenle enfeksiyon çoğunlukla dalış, su kayağı veya suyun burnun içine zorlandığı su sporları yapmaktan kaynaklanır. Ancak, başlarını kaplıcalara batıran veya burun deliklerini arıtılmamış musluk suyu ile ile temizleyen insanlarda enfeksiyonlar meydana geldi . Beyin yiyen amip ile enfekte olan bir kişi, enfeksiyonu başka bir kişiye bulaştıramaz.
Amipler Beyne Nasıl Girer?
Araştırmalar, N. fowleri amiplerinin sinir hücrelerinin birbirleriyle iletişim kurmak için kullandığı kimyasallara çekildiğini gösteriyor. Burun içine girdikten sonra amipler, koku alma sinirinden (koku alma duyusuyla bağlantılı sinir ) beynin ön lobuna doğru ilerler .
Beyin Yiyen Bir Amipin Belirtileri Ne Kadar Süre İçinde Görünür?
N. fowleri amiplerinin buruna girmesinden sonra semptomların ortaya çıkması iki ila 15 gün sürer. Ölüm genellikle semptomların ortaya çıkmasından üç ila yedi gün sonra gerçekleşir. Semptom başlangıcından itibaren ortalama ölüm süresi 5 gündür. Dünya çapında sadece birkaç hastanın bir enfeksiyondan kurtulmuş olduğu bildirilmiştir.
Beyin Yiyen Amip Bulaşmasının İlk Belirtiler Nelerdir?
İlk başta, viral menenjit gibi belirtiler gösterebilir. Beyin yiyen amip bulaşmasının İlk belirtiler şunları içerir:
- Baş ağrısı
- Ateş
- Boyun tutulması
- İştah kaybı
- Kusma
- Değişen zihinsel durum
- Nöbetler
- Koma
- Ayrıca halüsinasyonlar, göz kapağında sarkıklık, bulanık görme ve tat alma duyusunda azalma olabilir.
Beyin Yiyen Amipin Enfeksiyonunun Tedavisi Var mı?
Tedaviler ile olumlu sonuçlar alındığı pek nasir görülmüştür. Bazı ilaçlar, test tüpündeki N. fowleri amiplerini öldürür. Ancak bu ilaçlarla tedavi edildiğinde bile çok az hasta hayatta kalabilir.
Beyin Yiyen Amip ile Enfeksiyon İçin Hızlı Bir Test Var mı?
Beyin yiyen amip ile enfeksiyon için hızlı bir test yoktur. Ancak araştırmacılar geliştirmek için çalışıyorlar. Bu tür testler gelene kadar amipin tanımlanması haftalar alabilir.
Amipler Beyin Dokusunu Nasıl Çözer?
Bir çalışma, N. fowleri amiplerinin iki proteaz – proteini çözen enzimler – ürettiğini öne sürüyorlar.
Bazı Gruplar Diğerlerinden Daha Fazla Etkileniyor mu?
ABD vakalarının % 60’ından fazlası 13 yaşında veya daha küçük çocuklarda, vakaların yaklaşık % 80’i erkeklerdedir.
Çocukların veya erkeklerin amiplere daha duyarlı olup olmadıkları veya genç erkeklerin kendilerini amiplere maruz bırakan faaliyetlerde bulunma olasılıklarının daha yüksek olup olmadığı net değildir.
Kendimi Beyin Yiyen Amipten Nasıl Koruyabilirim?
Yaz sonunda su altında yüzmekten, dalmadan, su kayağından ve ılık, durgun sularda atlamaktan kaçınmak mantıklıdır. Sıcak sularda yüzerken, tekneyle gezerken veya oynarken burun klipsi takmak da mantıklıdır. Bu tür faaliyetlere katılırken çamurlu alanlara girmemek de iyi bir fikirdir.
Burun deliklerinizi temizliyorsanız, musluk suyu değil damıtılmış veya steril su kullandığınızdan emin olun. Bir dakika (yüksek kotlarda üç dakika) kaynatılmış ve sonra soğutulmuş suyu da kullanabilirsiniz. Ve suyu 1 mikrondan (1 mikrometre) büyük olmayan gözenekli filtreler kullanarak filtreleyebilirsiniz.
