TSH hormonunun kanda yüksek miktarda bulunması insan sağlığını olumsuz etkileyen bir durumdur. Tıp dünyasında “Tiroid Stimülan Hormon” olarak bilinen TSH değerleri tiroid bezlerinin çalışmasının yakından takip edildiği değerlerdir. Kan testi yapılarak ölçülen bu değerin normalden yüksek olması veya düşük seviyelerde bulunması halinde vücutta çeşitli belirtileri ortaya çıkmaktadır. Hastalıklardan korunmak ve tiroid rahatsızlıklarının ilerlenmesinin önlenmesi için TSH değerleri hayati öneme sahiptir.
TSH hormonu aslında tiroid bezlerinin uyarılmasında görev alan hormonlar anlamına gelmektedir. Boğazımızda bulunan tiroid bezleri beyinde bulunan hipofiz bezinin uyarıda bulunmasıyla TSH değerinin üretilmesine katkı vermektedir. Ancak tiroid bezlerinden salgılanan hormonların yetersiz salgılanması halinde TSH üretimi tiroid değerlerine oranla artmakta ve TSH değerleri kanda yüksek çıkmaktadır. Tiroid bezinin az çalışması olarak bilinen TSH yüksekliği, hipotiroidi hastalığının en önemli sebebidir. TSH değerleri, hipofiz bezlerince salgılansa da çoğunlukla tiroid bezinin az çalışması halinde TSH değerleri yüksek çıkmaktadır.
TSH Değerinin Yüksek Olması Ne Anlama Gelir?
Birçok kimse klinik vakalarda kan testi yaptırdığında TSH değerleri adıyla birtakım ölçümler yapıldığını gözlemleyecektir. Vücudumuzda üretilen birçok hormon tıp alanında hastalıkların teşhis ve tedavisine imkan vermektedir. Tiroid bezlerini uyarıcı hormon adı verilen ve TSH kısaltmasıyla bilinen değerlerde özellikle tiroid rahatsızlıklarının belirlenmesine yardımcı olmaktadır.
TSH değerlerinin normalden çok yüksek miktarda kanda bulunması halinde tiroid bezlerinin doğru salgılama yapmadığı sonucu ortaya çıkmaktadır. Bu durum halk arasında tiroid bezinin yavaş çalışması olarak bilinir. TSH hormonu yüksekliği başlı başına bir rahatsızlık olmamakla birlikte tiroidlerin yavaş çalışması olarak bilinen birçok hastalığın en belirgin göstergesidir.
TSH değerlerinin yüksek çıkması yalnızca tiroid bezinden kaynaklı olmayabilir. Esasında TSH hormonları beyinde bulunan ve tiroidi uyarıcı özellikleri bulunan hipofiz bezlerince salgılanmaktadır. Şayet TSH değerleri, beyinde bulunan hormon üretici hipofiz bezi tarafından fazla salgılanıyorsa bu durumda beyinsel aktivitelerin uzman doktorlarca takip edilmesi gerekmektedir.
TSH Değerlerinin Yüksek Çıkmasına Neler Sebep Olur?
Tiroid bezlerinin yavaş çalışması, yapılacak kan testleriyle kolayca ortaya çıkarılabilen bir durumdur. TSH yüksekliği, çoğu durumda tiroid bezlerinden kaynaklanmaktadır. Kanda TSH değerlerinin hastalıklara sebep olarak şekilde yüksek veya düşük olması çoğu zaman genetik kodlarla ilgilidir. Ailede tiroid rahatsızlıklarına sahip kimselerin olması gelecek kuşakların daha riskli kategoride bulunmasına neden olmaktadır.
TSH değerinin yüksek olması hipotiroidi olarak adlandırılmaktadır. Bağışıklık sistemini korumakla görevli hormonların tiroid bezi tarafından üretilen hormonları zararlı olarak algılaması halinde de TSH yüksekliği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca şeker hastalığı, kansızlık, hamilelik gibi sebepler ile doğuştan tiroid bezinin olmaması, guatr gibi tiroid rahatsızlıklarında hormon üreten bezlerin zarar görmesi TSH yüksekliğinin en önemli sebepleri arasındadır.
Ayrıca TSH hormon yüksekliği;
- Hipofiz bezlerinden kaynaklanan sorunlar,
- Tiroid bezinin çalışmasını engelleyici veya azaltıcı gıda alma (karalahana, kırmızı turp, çiğ karnabahar vb.)
- İyot yetersizliği,
- Takviye amacıyla kalsiyum ve demir alımının yüksek seviyede yapılması
Şeklinde kendini göstermekle birlikte tiroid tedavisi ilaç tedavisi şeklinde uygulanmaktadır.
Tiroid Hastalığının Belirtileri
TSH yüksekliği başlı başına bir hastalık olmasa da birçok hastalıkta görülen emareler TSH yüksekliği belirtileri olarak doktorlara öngörüde bulunmaya imkan vermektedir. Her şeyden önce TSH değerleri yapılacak laboratuvar testleriyle kesin olarak koyulmalıdır. Öte yandan TSH yüksekliği ve tioid bezlerinin yavaş çalıştığı;
- Boğaz kuruluğu ve yutkunma zorluğu,
- Sürekli uyuma, yorgunluk ve halsizlik hali,
- Saç dökülmesi ve deri rahatsızlıkları,
- Stres, öfke ve sinirlilik olarak adlandırılan duygusal problemler,
- Kabızlık ve sindirim sisteminin yavaş çalışması,
- Gözlerde şişkinlik ve uyku bozuklukları,
- Kaslarda ağrı ve hassasiyet ile vücut kas oranında normal dışı azalma,
- Erkeklerde cinsel performans düşüklüğü ve sperm miktarının azalması,
- Kadınlarda ise düzensiz adet görme ve kansızlık
Gibi pek çok belirtiyle anlaşılmaktadır. Yukarıdaki belirtilerden bir veya birkaçına sahip olanların TSH değerlerini ölçtürmelerinde fayda vardır.
TSH Hormonunun Normal Değerleri Nasıl Olmalıdır?
Kan testi yaptıranlar, TSH yüksekliği kaç olmalı sorusunun cevabını merak etmektedir. TSH hormon değerlerinin ortalama seviyesinin belirlenmesinde dünyada Amerikan laboratuvarları söz sahibidir. Ülkemizde de sağlık laboratuvarları bu kapsamda bu sonuçlardan etkilenmiş olup yetişkin insanda 1 litrede bulunması gereken ortalama tiroid uyarıcı hormonları 0,4 ile 4 mililitre arasında olmalıdır. Bu değerlerin üzerinde TSH değeri ölçümü TSH yüksekliğine, bu değerlerin altında kalan değerler ise TSH düşüklüğüne işaret etmektedir.
Hamile bayanlarda ise TSH hormon değerin 5,5 mililitre seviyesine çıkması normal karşılanmaktadır. Öte yandan yaşlı ve çocuklarda TSH değerleri ise 0,5 ile 8,9 mililitre değerleri arasında bulunabilir. Sağlıklı bir yetişkinde 1 litre kanda ortalama 2,5 mililitre TSH değeri normal olarak değerlendirilmektedir.
TSH Hormonlarını Normal Seviyeye Düşürmek İçin Neler Yapılmalıdır?
TSH hormonu yüksekliğinin düşürülmesinde;
- Mutlaka düzenli doktor kontrolüne giderek belirtilen doz ve sürelerde ilaç tedavisi,
- Özellikle iyotlu tuz kullanarak iyot zengini besinlerin tüketilmesi ve bu sayede tiroid bezlerinin çalışmasının arttırılması,
- Kan dolaşımını hızlandırıcı basit ev egzersizleri, spor ve yürüyüşlerle hormon dengesinin sağlanması,
- TSH yüksekliğine sebep olacak karnabahar, şalgam, mısır, hardal, soya, kanola yağı, badem, turp, çam fıstğı gibi besinlerin yoğun miktarda tüketiminden kaçınılması
Başta olmak üzere bütüncül yaklaşımlarla hayatın her alanıyla ilgili düzenlemeler yapılmalıdır. Tiroid bezinin yavaş çalışması önleyici tedbirlerle çözüme kavuşmuyorsa tıbbi ameliyatlarda doktor tavsiyesine göre tercih edilebilmektedir.
TSH Yüksekliğinde Hangi Besinler Tercih Edilmelidir?
TSH yüksekliğinde beslenme, tüketilmesinden kaçınılacak besinler kadar neyin tüketilmesi konusunda da bilgi sahibi olunmasını gerektirmektedir. Özellikle iyotlu tuz kullanımı ve deniz ürünlerinin, tuzlu suyu balıklarının beslenmede tercih edilmesi oldukça önemlidir. Ayrıca tiroid bezlerinin daha iyi çalışması amacıyla;
- Süt ve süt ürünleri,
- Tam tahıl ürünleri adı verilen ekmek ve tahılların tüketilmesi,
- Az yağlı peynir ve yoğurt,
- Kırmızı et, yumurta,
- Kuru fasulye, nohut, Makarna, mercimek gibi karbonhidrat oranı yüksek gıdalar
TSH hormonunun dengelenmesine yardımcı olacak beslenme önerilerindendir. Bol miktarda sindirimi kolay meyve ve yeşil yapraklı sebze tüketilmesi de hem hipotiroidi belirtilerinin önlenmesinde hem de tiroid bezinin yavaş çalışmasıyla mücadelede etkili beslenme şekillerindendir.
Hipotiroidi (TSH Yüksekliği) Tedavi Edilmezde Ne Gibi Sonuçlar Ortaya Çıkar?
Tiroid bezinin az çalışması olarak bilinen hipotiroidi, TSH yüksekliğine bağlı olarak ortaya çıkan bir hastalıktır. Hipotiroidi teşhisi ve tedavisi TSH değerlerinin ölçümüyle ortaya çıkmaktadır. Özellikle kadınlarda ve çocuklarda tiroid bezinin yavaş çalışmasına bağlı birçok hastalık meydana gelmektedir. Kadınların hamile kalması ve çocuklarını sağlıklı olarak kucaklarına alabilmeleri için mutlaka TSH değerlerini dengeleyici tedaviler uygulaması gerekmektedir. Ayrıca;
- Kalp damar rahatsızlıkları,
- Hipertansiyon,
- Diyabet,
- Kalp krizi,
- Damar sertleşmesi ve genişlemesi,
Gibi birçok hastalık TSH seviyesinin yüksek olması sebebiyle daha çabuk görülen hastalık çeşitlerindendir.