Vertigo çoğu durumda tedavi olmadan kendiliğinden iyileşir. Ancak süreklilik arz ederse veya günlük hayatınızı etkiliyorsa bir KBB ya da Nöroloji uzmanına gözükmeniz gerekir.
Vertigo Nedir?
Baş dönmesi ve denge sorunlarıyla bütünleşmiş bir hastalık olan vertigo iç kulaktaki işlev bozukluklarından kaynaklanan bir sağlık problemidir. Ancak hastalık her ne kadar baş dönmesiyle karakterize olmuş olsa da baş dönmesinden oldukça farklı ve ciddi bir rahatsızlıktır. Hastalar çevrelerindeki her şeyin döndüğünü hisseder ve baş dönmesinden farklı olarak oluşan belirtiler daha şiddetlidir. İç kulak ya da beyinde bulunan denge merkezlerinde meydana gelen bir takım işlev bozukları nedeniyle oluşmaktadır. Hastalar ayağa kalkmasa bile etrafındaki nesneleri dönüyormuş gibi algılar. Sık sık bu belirtiler yaşanabildiği için kişinin günlük hayatını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.
Vertigo Türleri Nelerdir?
Vertigo hangi organdan kaynaklı oluştuğuna bağlı olarak periferik ve merkezi olmak üzere iki farklı gruba ayrılır. Bunlardan periferik vertigo vestübiler sinirler ve iç kulaktaki işlev bozukluklarına bağlı meydana gelmektedir. Merkezi vertigo ise vücudun denge merkezi olan beyincikteki hasarlarla ilgili bir rahatsızlıktır. Beynin arka bölümünde bulunan beyincik hem hareketlerden hem de dengenin sağlanmasından sorumlu bir organ olduğu için burada yaşanan en ufak bir bozukluk vertigo ve çeşitli hastalıklara neden olabilmektedir.
Vertigo Belirtileri Nelerdir?
Belirtileri hastalığın nedenine ve türüne göre farklılık göstermektedir. Ayrıca her hastanın bünyesi ve oluşan semptomlara göstereceği tepkiler farklı olacağı için hastalık etkileri kişiden kişiye değişebilmektedir. İç kulaktan dolayı oluşan belirtiler genellikle birkaç hafta içerisinde geçmektedir. Ancak vertigo merkezi sinir sistemine bağlı oluşuyorsa bu durumda semptomların iyileşme süreci birkaç ay sürebilmektedir. Vertigo da erken tanı ve tedavi sürecine geç kalınmaması hastalığın daha ileri boyutlara ulaşmaması adına oldukça önemli bir konudur. Bu nedenle eğer aşağıda belirttiğimiz vertigo belirtilerinden bazıları sizde bulunuyorsa hiç vakit kaybetmeden bir doktora muayene olmanız gerekir.
- Mide bulantısı ve kusma
- Baş dönmesi, halsizlik ve sürekli yorgun olma
- Ayağı tam olarak kaldıramamaktan dolayı sürekli bir yerlere takılmak
- Baş ağrısı ve beyin uyuşukluğu
- Konuşurken zorlanma
- Küçük çaplı hafıza kayıpları
- Göz hareketlerinde anormallik ve nesneleri çift görme
- Kol ve bacaklarda istemsiz hareket
- Vücudun çeşitli bölgelerinde karıncalanma hissi ve uyuşukluk
- Kısa süreli görme ya da işitme kayıpları
Vertigo Nasıl Anlaşılır?
Bir kişide vertigo hastalığının olup olmadığını anlamak için basit bir test uygulaması yapılabilir. Bu testi yapmak için öncelikle ayağa kalkın ve kendi etrafında yaklaşık 3 dakika boyunca dönün. Eğer bunu yapmakta zorlanıyorsanız yine ayaktayken öne doğru eğildikten sonra kafanızı daire şeklinde döndürebilirsiniz. Bunlardan herhangi birisini yaptıktan sonra kendinizi çok kötü hissediyorsanız ve etrafınızdaki her şey dönüyorsa vertigo hasta olma olasılığınız oldukça yüksek demektir. Bu durumda kesinlikle hiç vakit kaybetmeden bir uzmana gitmeniz ileride daha büyük sorunlar yaşamamanız adına önemlidir.
Vertigo Teşhisi Nasıl Konulur?
Doktorlar bir kişide vertigo hastalığının varlığını anlayabilmek için ona hem bir takım sorular sorar hem de bazı fiziksel muayeneler uygular. Fiziksel muayenede hastanın göz ve kafa hareketlerinde herhangi bir anormallik olup olmadığını çeşitli kafa ve göz hareketleri yaptırarak anlarlar. Fiziksel muayene sırasında vertigo teşhisi konan hastaya ayrıca baş bölgesinin MRI ve bilgisayarlı tomografisi çekilerek hastalığın nedeni araştırılır. Bunun dışında eğer doktor kulak enfeksiyonu tespit ederse bu durumda kulaktan irin ya da sıvı örneği alarak numune üzerinde inceleme yapılmasını isteyebilir. Ayrıca beyne kan akışıyla ilgili bir problemin varlığından şüphelenilirse de BT anjiyografi, Doppler ultrason yöntemi, kateter anjiyografi gibi testler de yapılabilmektedir.
Vertigo Nedenleri Nelerdir?
Vertigonun nedenleri araştırılırken kişide hangi türünün olduğu göz önüne alınır. Vertigo çeşidine göre nedenler aşağıdaki şekilde sıralanabilir.
Periferik Vertigo Nedenleri
Labirintis: Grip, soğuk algınlığı, bronşit, solunum yolu iltihabı ya da sinirlerdeki hasarlar nedeniyle iç kulakta oluşan bir enfeksiyon türüdür.
Meneire Hastalığı: Nadir görülen bir sağlık problemi olan meneire hastalığı işitme kaybı ve kulak çınlaması gibi belirtiler içeren bir iç kulak hastalığıdır. Kulakta oluşan sıvı kaybı nedeniyle ortaya çıkan bu rahatsızlık ciddi vertigo ataklarının yaşanmasına neden olur.
Vestibüler Nöronit: Vestibüler sinirde oluşan iltihaptır.
Perilanfatik Fistül: Orta kulakta anormal kemik çıkıntıları, orta kulak ile iç kulak arasında oluşan iletişim bozukluğu ya da iç kulakta kist oluşumlarına bağlı olarak meydana gelen tahrişleri tanımlamaktadır.
Bening Paroksismal Pozisyonel Vertigo (BPPV): Bu hastalık kulağın iç kısmında bulunan yarım daire kanallarında kalsiyum kristallerinin yoğunlaşması ve yüzmesinden dolayı oluşmaktadır. BPPV hastalığında ortaya çıkan semptomlar en fazla 60 saniye boyunca devam ederek sonlanır. Yaşlı insanlarda görülme olasılığı daha fazla olan bu hastalık baş dönmesi ve sersemlik hissiyle birlikte kendisini belli eder.
Merkezi Vertigo Nedenleri
- Antidepresan, uyku ilacı, tansiyon ilacı ya da bazı depresyon ilaçlarının kullanımına bağlı oluşan yan etkiler
- İnme
- Şiddetli migren atakları
- Beyincik tümörleri
- Çoklu skleroz
- Depresyon, aşırı korku, anksiyete gibi bazı ruhsal hastalıklar
- Tiroid, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları
- Diyabet ve kansızlık
Vertigoya Neden Olan Diğer Etkenler
B12 vitamini başta olmak üzere bazı vitaminlerin yeterli miktarda alınmaması, beyin zarı iltihabı, kanser ilaçlarının kullanımı, aşırı miktarda alkol tüketimi, tüberküloz ilaçları ve epilepsi nöbetleri de vertigoyu tetikleyen diğer faktörler arasında sayılabilir.
Vertigo Atağı Nasıl Olur?
Vertigo ataklarında şiddetli baş dönmelerinin yanında oluşan halsizlik ve mide bulantısı gibi belirtiler birkaç dakikada sonlanabileceği gibi yaklaşık 1 gün boyunca da sürebilir. Ataklar başladığında bulantı ve baş dönmesine yüksek ateş, his kaybı, kusma ve vücudun çeşitli bölümlerinde uyuşukluk gibi belirtiler de eklenebilir. Yetişkinler kadar çocuklarda da yaygın bir şekilde görülebilen vertigoda çocuklarda rastlanan bulgular ise huzursuzluk, içe kapanıklık, güvensizlik, kulak ve baş ağrısı şeklinde sıralanabilir.
Vertigo Tedavisi Nasıl Yapılır?
Vertigonun tedavisi hastalığın çeşidine göre farklılık göstermekle birlikte genellikle oluşan belirtilerin hafifletilmesine yönelik uygulamaları içerir. Yapılan testler sonucunda hastalığın türü belirlendikten sonra hangi tedavinin yapılacağına karar verilir. Çok ileri olmayan vakalarda ilaç kullanımının ardından hasta genellikle 3 gün içerisinde iyileşirken daha ciddi durumlarda bu süre 1 aya kadar çıkabilmektedir. Ayrıca vertigonun belirtilerinin yoğun bir şekilde hissedildiği kişiler hastaneye yatırılarak gözetim altında tutulabilmektedir.
Vertigo hastalığında uygulanan tedavi yöntemleri genel olarak aşağıdaki gibidir.
İlaç Tedavisi
Vestibüler nöronitten dolayı oluşan vertigo hastalığında antiemetik, antihistaminik veya benzodiazepinler gibi bazı vestibüler engelleyici ilaçlar kullanılmaktadır. Meneiere hastalığında ise antiemik ilaçlara ek olarak az tuzlu gıdalardan oluşan bir diyet programı ve diüretik ilaçlar da verilebilmektedir. Hasta tedavi sürecinde bol bol dinlenmeli, yağlı besinlerden uzak durmalı, düzenli olarak spor yapmaya özen göstermeli ve kesinlikle stres oluşturacak eylemlerden kaçınmalıdır.
Eğer enfeksiyondan kaynaklanan bir vertigo hastalığı varsa bu durumda hastaya enfeksiyon önleyici antibiyotikler kullandırılmaktadır. Depresyon, anksiyete ve diğer ruhsal sorunlardan kaynaklı ise antidepresan ilaçlar verilebilmektedir. Bunun yanında doktor hastada migrene bağlı bir vertigo teşhisi koyarsa migren ilaçlarını da verebilmektedir.
Fiziksel Tedavi
Vertigonun fiziksel tedavisinde hastaya bazı göz ve baş hareketleri yaptırılmaktadır. Bu egzersizler yaptırılırken hastanın dengesini kaybederek düşme ihtimali bulunduğu için kesinlikle güvenilir bir ortamda yapılması gerekir. Bu hareketler yapılırken doktor hastayı gözlemler ve bu doğrultuda denge bozukluğunu düzeltmek amacıyla çeşitli egzersiz programları verebilir. Doktor tarafından verilen egzersizlerin doğru ve düzenli bir şekilde yapılması vertigonun tedavi sürecine büyük ölçüde katkı sağlayacaktır.
Enjeksiyon İle Tedavi
Bu tedavi yönteminde vertigo nedeniyle sorun oluşan kulağın iç kısmına antibiyotik gentamisin enjekte edilir. Bu işlem yapıldıktan sonra iyileşme sürecinin hızlanması için hastanın kulağını bir süre ıslatmaması ve bol bol istirahat etmesi önemli bir konudur.
Vertigo Cerrahi Operasyon
Vertigo hastalığında egzersiz, ilaç ve yatak istirahatı gibi tedavi yöntemlerinin yetersiz kaldığı durumlarda doktorlar son çare olarak ameliyat yapılmasını önerebilir. Özellikle meniere hastalığı ve beyin tümörüne bağlı meydana gelen vertigonun tedavisinde cerrahi operasyondan faydalanılabilir. Kulağın iç kısmında oluşan vestibüler labirenti önlemek amacıyla labirentektomi yapmak zorunda kalınabilir. İşitme kaybı ve şiddetli baş dönmesinin olduğu vakalarda ilaç ve egzersizler sonucunda iyileşme gözlemlenemezse cerrahi operasyonlarla tedavi yapılmaktadır.