Kuduz vahşi hayvanlarda görülebileceği gibi aşısı yaptırılmayan kedi, köpek ya da inek gibi bazı evcil hayvanlara da bulaşabilen ciddi bir sağlık problemidir. Rabies virüsü hayvanların tükürük bezlerine yerleşerek orada çoğalmaya başlar. Bu nedenle hastalığın en yaygın bulaşma şekli enfekte olmuş hayvan tarafından ısırılma ya da tırmalanmadır. Bunun yanında vücutta bulunan küçük ya da derin yaraların virüs taşıyıcısı hayvan tarafından yalanmasıyla da bulaşabilmektedir.
Kuduzun insanlar arasında yayılma oranı düşük olsa da organ, doku ya da kan nakliyle bulaştığı vakalara rastlanmıştır. Hastalığın aşı dışında herhangi bir tedavi yöntemi bulunmadığı için erken teşhis oldukça önemli bir konudur. Eğer enfekte olduktan kısa bir süre sonra aşı serisi uygulanmazsa kişinin beyin fonksiyonları olumsuz etkilenerek felç ve en sonunda da ölüm meydana gelir. Bu nedenle kuduz şüphesi bulunan kişiler kesinlikle vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna gitmelidir.
Kuduz Aşısı Nedir?
Kuduz hastalığına neden olan Rabies virüsüne karşı ilk etkili aşı Fransız bilim insanı Louis Pasteur tarafından 1885 yılında bulunmuştur. Kuduz aşısı yetişkin bireylerde kola, 2 yaş altı çocuklarda ise uyluğun ön yüzüne 5 doz şeklinde uygulanır. İlk aşı ısırılmanın olduğu gün yapılır ve diğerleri de sırasıyla 3, 7, 14 ve 28 ‘inci günlerde yapılarak aşılama tamamlanır. Hiç vakit kaybetmeden ve dozajına uygun aşılama yapıldığında hastalarda yüzde yüz iyileşme görülmektedir.
Kuduz Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?
Kuduz hastalığından kurtulmada en etkili yöntem aşılama olsa da aşı yapılan bireylerde bazı yan etkiler meydana gelebilmektedir. Bunlardan en yaygın görüleni 24-28 saat boyunca aşı yapılan bölgede kızarıklık, şişlik ya da ağrı gibi geçici semptomlardır. Bunun yanında daha az sıklıkla görülen yan etkiler aşağıdaki gibi sıralanabilir.
- Hafif ateş, baş ağrısı, baş dönmesi,
- Kas ve eklem ağrıları
- Mide bulantısı, kusma ve alerjik reaksiyonlar
Önlem Amacıyla Kuduz Aşısını Kimler Yaptırmalıdır?
Kuduz aşısı hastalık etkeni virüslerle enfekte olan bireylerin yanın bazı riskli işlerde çalışan ve riskli bölgelere gidecek kişilere de önlem amacıyla yaptırılmalıdır. Önlem amacıyla uygulanan kuduz aşısı 1, 7 ve 28 ‘inci günlerde olmak üzere toplamda 3 doz halinde yapılır. Eğer hastalığa yakalanmadan önce aşılanan bireylere kuduz virüsü bulaşırsa hastalığın 1. ve 3. günlerinde 2 doz aşı yaptırmaları tedavi için yeterli olacaktır. Kuduz aşısı yaptırması tavsiye edilen risk grubu şu şekilde sıralanabilir.
- Veterinerler
- Madenciler
- Arkeoloji çalışması yapanlar
- Kuduz vakalarının sıklıkla görüldüğü ülkelere seyahat edecek olanlar
Kuduz Karantinası Nasıl Yapılır?
Doktor bazı durumlarda aşı sürecine başlamadan önce hastayı ısıran hayvanda kuduz virüsünün olup olmadığını anlamak amacıyla hayvanın gözetim altına alınmasını isteyebilir. Hayvanın karantina süresi bittikten sonra kuduz hastalığına rastlanmazsa kişiye aşı uygulanmaz. Bunun yanında kuduz varlığı ya da şüphesi olan bölgelerde 6 ay süreyle her çeşit hayvan giriş çıkışı yasaklanabilir. Evcil ve vahşi hayvanlara uygulanan karantina süreci aşağıdaki şekilde olmaktadır.
Evcil Hayvanların Karantina Süreci
Kuduz şüphesi olan kedi, köpek ve inek gibi evcil hayvanlar 10 gün süreyle karantina altına alınarak kuduz belirtilerinin varlığı gözlemlenir. Eğer karantina süresince hayvanda herhangi bir hastalık belirtisi gözlemlenmezse kişiye aşı uygulanmaz. Diğer evcil ve çiftlik hayvanlarında da karantina süreci benzer şekilde uygulanmaktadır.
Vahşi Hayvanların Karantina Süreci
Kuduz şüphesiyle yakalanan vahşi hayvanlara karantina uygulanmaz. Bunlar kuduz testi uygulanması için öldürüldükten sonra beyni üzerinde incelemeler yapılır. Hayvanın beyni üzerinde yapılan incelemelerde kuduz hastalığının varlığı tespit edilirse kişiye aşı uygulanır.