Ruh hali değişiklikleri yaygın bir insan davranışı olduğundan, bunlar hakkında ne zaman doktora görüneceğinize karar vermek zor olabilir. Genel olarak, kronik veya şiddetli ruh hali değişimleri için profesyonel değerlendirme gerekebilir. Normal ruh hali değişimleri ile müdahale gerektirenler arasındaki ayırt edici faktörleri bilmeniz genel sağlığınız açısından son derece önemlidir.
Ruh Hali Değişikliklerinin Yaygın Nedenleri
Genelde tıbbi müdahale gerektirmeyen ruh halindeki normal değişikliklerin (ani ruh hali değişimleri dahil) bazı yaygın nedenleri şunlardır:
- Akut stres
- Ergenlik ve neden olduğu hormonal değişiklikler
- Hayal kırıklığı
- Hüsran
- Keder
- Açlık
- Düşük kan şekeri
- Adet döngüsü
- Menopoz
Ruh hali değişimleri veya uzun süreli ruh hali değişiklikleri şiddet içerdiğinde, bir kişinin günlük yaşam görevlerini yerine getirme yeteneğine (çalışma gibi) müdahale ettiğinde, bir göreve konsantre olmayı imkansız hale getirdiğinde ya da hayattan zevk almayı engellediğinde profesyonel bir tıp veya ruh sağlığı uzmanı tarafından değerlendirilmelidir. Bu tür ruh hali değişikliklerine aşağıdaki gibi durumlar neden olabilir:
- Anksiyete bozukluğu
- Dikkat eksikliği / hiperaktivite bozukluğu ( DEHB )
- Otizm
- Bipolar bozukluk
- Depresyon
- Kişilik bozukluğu
- Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB)
- Şizofreni
- Tıbbi bir durum için reçete edilen ilaçların yan etkileri
- Madde bağımlılığı
- Beyin tümörü gibi altta yatan tıbbi durum
Evde Ruh Hali Değişimi Tedavisi
Çocuğunuz ergenlik döneminden kaynaklanabileceğini düşündüğünüz ruh hali değişimleri yaşarsa, önce durumu hafifletmeyi denemelisiniz. Herkese sakinleşmesi için biraz zaman verin ve ardından duruma mantıklı, yargılayıcı olmayan bir şekilde yaklaşın. Ergenlik dönemindeki ruh hali dalgalanmaları şiddete dönüşürse veya hiç azalmazsa, o zaman çocuğunuz için profesyonel yardım alın.
Ruh hali değişimleri için sağlıklı öz bakım şunları içerebilir:
- Sıcak bir banyoda ıslanmak veya sıcak bir duş almak gibi hidroterapi
- Sakinleştirici müzik dinlemek
- Meditasyon
- Uyuklamak
- Tempolu yürüyüş gibi fiziksel aktivite
- Sosyal aktivite
Ruh Hali Değişiklikleri İçin Doktor Ne Zaman Görünmeli?
Normal ruh hali değişimleri şiddet içermez ve birkaç saatten fazla sürmezler. Aşağıda yer alan ruh hali değişiklikleri gerçekleştiğinde bir doktora görünmelisiniz:
- Aşırı ve kronik endişeye, ağlamaya, kaygı veya korkuya neden oluyorsa,
- Sık sık kabusa neden oluyorsa veya kronik uykusuzluğunuz varsa,
- Halüsinasyonlar görüyorsanız,
- Aile üyeleri, arkadaşlar veya iş arkadaşlarıyla ilişkilerinize zarar veriyorsa,
- Hayattan zevk alamıyorsanız,
- Bir göreve odaklanamıyorsanız veya bir işte çalışamıyorsanız,
- Okul performansınızı olumsuz etkiliyorsa,
- Şiddet veya saldırganlık olaylarını veya şiddet içeren agresif eylemlerde bulunma arzunuzu artırıyorsa,
- İntihar düşüncelerinizi kışkırtıyorsa acilen doktora görünmelisiniz.
Siz veya tanıdığınız bir kişide intihar veya başkasına zarar verme düşüncesi oluşmuşsa, acil tıbbi yardım için 112’yi aramalısınız. Diğer ruh hali değişikliklerini değerlendirmek için bir sağlık uzmanından randevu almalısınız.
Ruh Hali Değişiklikleri için Kimi Görmeli?
Herkesin güvenliğini korumak için, şiddetli ruh hali patlamaları için 112’yi aramalısınız . Bununla birlikte, sizin (veya sevdiklerinizin) ruh hali değişiklikleri şiddet içermiyorsa, önce ne yapmanız gerektiği konusunda rehberlik için aile hekiminize danışabilirsiniz. Doktorunuz, daha ileri değerlendirme için sizi bir davranış sağlığı uzmanına yönlendirebilir.
Psikiyatristler, psikologlar, lisanslı klinik sosyal hizmet uzmanları, bilişsel davranışçı terapistler ve diğer akıl sağlığı uzmanları, duygudurum bozukluklarını veya diğer akıl sağlığı sorunlarını teşhis ve tedavi edebilirler. Bu kişilerin çoğu, belirli yaş grupları veya koşullar için uzmanlaşmıştır, böylece ihtiyaçlarınıza uygun uzmanlığa sahip bir kişi bulabilirsiniz.
Ruh halinizdeki değişiklikler hakkında biriyle konuşmanız gerekip gerekmediği konusunda şüpheniz varsa, endişelerinizi mutlaka aile hekiminiz ile paylaşın. Aile hekiminiz ile samimi bir tartışma yapabilir ve sonraki adımlara birlikte karar verebilirsiniz. Bazen yakın bir arkadaşınıza veya sırdaşınıza ruh halinizi sormak bile size dışarıdan güvenilir bir fikir sunabilir.