Şizoaffektif bozukluk, ruh hali semptomlarını psikoz semptomlarıyla birleştiren kronik bir zihinsel bozukluktur. Depresif ya da bipolar tip olarak ayrılır. Araştırmalar sonucu erkek ve kadınlar bu hastalıktan eşit olarak etkileniyor. Fakat erkeklerde kadınlara göre daha erken yaşta fark edilir. Bu hastalığa genelde 16 ve 20 yaş aralarında rastlanıyor. Çocuklarda ise daha az görünüyor. Hastalığın erken dönemde teşhis edilmesi ve buna bağlı olarak tedavi sürecine başlanılması önemlidir.
Şizoaffektif Bozukluk Belirtileri
Bu hastalığın belirtileri her hasta için değişiklik gösterebilir. Belirtiler şiddetli olma eğilimindedir. Manik belirtiler, depresif belirtiler, şizofren belirtileri görülür. Genel olarak depresif tipte olanlar depresif semptomlar yaşarken, bipolar tipte olanlar manik ve depresif semptomlar yaşarlar.
Psikotik belirtiler neler?
- Halüsinasyonlar (gerçekte olmayan şeyleri duymak ve görmek)
- Sanrılar (yapılan yanlış, asılsız, sabit inançlar)
- Paranoya
- Kötü olan kişisel hijyen
- Konuşmada ve yüz ifadelerinde duygusal anlamda eksiklik
- Hareketsizlik veya yavaş hareket etme
- İletişim bozukluğu
- Motivasyon düşmesi
bu belirtiler dışardan bakıldığında şizoaffektif bozukluğun nasıl göründüğünü açıklar. Fakat bunun yanında bu belirtilerin nasıl hissedildiği de önemlidir.
Depresif belirtiler neler?
- Enerji eksikliği
- Umutsuzluk
- Mutsuzluk
- Hayal kırıklığı
- Değersiz hissetme
- Kilo kaybı ya da kilo alma
- huzursuz olma
- Cinnet getirme
- Suçluluk hissi
- Risk davranışı
- Enerjide artma
- Ruh halinde bıkkınlık
- Normalden daha aktif olma
- Öfori
- İlgi kaybı olması
- Çok fazla ya da çok az uyuma
- Boşluk hissi
- Dikkat dağınıklığı
- Hızlı ya da yavaş konuşma
Şizoaffektif Bozukluk Nasıl Teşhis Edilir?
Bu hastalığın teşhisi, bir psikolog ya da psikiyatrist tarafından bir görüşme sonunda yapılır. Bu görüşmeden önce, bir nöbet bozukluğu, herhangi bir ilaç kullanımı nedenler, fiziksel muayene, kan testi, görüntüleme teknikleri gibi yöntemlerle test edilir. Şizoaffektif bozuklukta tanı koymak zor olabilir. Çünkü belirtiler başka rahatsızlıklarla çoğu zaman benzerdir. Bazen yanlışlıkla bipolar veya şizofren olarak tanı koyulabilir. Bu tür rahatsızlıklara yer vermemek için uzmanın bu hastalığın öyküsüne hakim olması gerekir. Ruh hali kısmının yokluğunda iki ya da daha fazla hafta süresince sabrılar yaşanmış olmalı. Veya halüsinasyon da olabilir bu. Tüm bu duygu durum belirtileri hastalığın pognozu (süre) boyunca devam etmiş olmalıdır.
Şizoaffektif Bozukluk Neden Olur?
Şizoaffektif bozukluğa neden olan durumlar tam anlamıyla bilinememektedir. Beyin kimyası ve beynin yapısı, çocukluk ve ergenlik gelişimi, stres durumları gibi nedenlerden dolayı ortaya çıkabileceği söylenmiştir. Birtakım doğum kusurları da bu nedenlere dahildir.
Komplikasyonlar nelerdir?
Bu hatalığa sahip olan bireylerde birtakım komplikasyonlar oluşur. Bazıları şunlardır:
- Sağlık sorunları
- İşsizlik durumları
- İntihar girişimleri ve benzeri düşünceler
- Kişilerle çatışma
- Sosyal izolasyon
- Yoksulluk
- Bağımlılık sorunu
- Barınma yetersizliği
İlgili Koşullar Nelerdir?
Şizoaffektif Bozukluğa sahip kişiler bunun yanında travma sonrası stres bozukluğu, madde kullanımı, alkol kullanımı, dikkat eksikliği, hiperaktivite gibi bu hastalıkla örtüşen bazı benzer hastalıklara da sahip olabilirler.
Şizoaffektif Bozukluk Tedavi Süreci
Tedavi, bu hastalığın belirtilerine bağlı olarak hastaneye yatma, ilaç, terapi vb. şeklinde olur. Tedaviler hastanın daha kaliteli bir yaşam sürmesine yardımcı olur.
İlaç tedavisi:
Duygu durum önleyici; antipsikotikler ve antidepresan gibi bazı ilaçlar verilebilir. Kişiler kendini iyi hissetse bile ilaçlarını kullanmaya devam etmesi önemlidir. Antipsikotik ilaçlar hastanın sakinleşmesine ve halüsinasyonlarını azaltmaya yardımcı olacaktır. Aynı zamanda ilaçlar, belirtileri sabit tutmaya ve tekrarlamasını önlemeye yardımcı olur. Bu kişiler çoğu zaman yaşamalarına bu ilaçlarla devam ederler.
Terapi:
Hastalığı tedavi etmek için bilişsel davranışçı terapi, grup terapisi, aile terapisi gibi birçok terapi türleri kullanılır. Kişi bu sırada hastalığını öğrenir, nasıl yönetebileceği hakkında bilgi sahibi olur. Kişisel bakımını yönetebilmeye, ev geçindirebilmeye, ilişkiler kurabilmeye başlar. Hasta yakınları terapi sürecinde hastaya nasıl davranmaları gerektiğini öğreneceklerdir.
Hastaneye yatırılma:
Eğer hasta intihar düşüncesi, psikotik belirtiler, veya farklı tehdit durumları gösteriyorsa hastaneye yatması önerilir. Uzun süreli tedavi ve kontrol gereklidir. Kesin bir tedavisi yoktur. Doktor veya psikiyatrla temas halinde olmak hastalığın seyri açısından önemlidir.
Şizoaffektif Bozukluk İçin Ne Zaman Yardım Alınmalı?
Etrafımızdaki böyle hastalara nasıl yardım edebileceğimizi bilmek zordur. Kişiye tedavi önerilir ama bu konuda ısrar edilmemelidir. Bunun yerine tedavi olabileceği bir merkez bulunmalı ve hastaya teşvik edilmelidir. Kişinin yeme ve barınma gibi temel ihtiyaçlarını yerine getirememesi durumunda resmi bir yardım kurumu aranmalıdır ve kişi tedaviye teşvik edilmelidir.
İntihar Düşüncesi Ve Önleme
Bu hastalığa sahip bireylerin intihar girişiminde bulunmaları çok olasıdır. Bu kişiler intihar etme teşebbüsünde bulunma ya da başkalarına zarar verme tehlikesinde olduklarında ilgili merciye müracaat edilmelidir. Hasta bu anda yalnız bırakılmamalıdır.
Belirtilerin ne zaman belirginleşip kötüleştiği önemlidir. Paranoya, uyuyamamak gibi sorunlar bu hastalığın belirtisi olabilir. Belirtilerin arttığı ve hastanın kötüleştiği hissedildiği anda hasta hemen bir sağlık kurumundan yardım almalıdır. Hasta yakınlarına da düşen görev budur.